Jakub III (VIII)
1 stycznia 1766 roku zmarł w Rzymie, w wieku 77 lat (ur. 10 VI 1688), Jakub Franciszek Edward [ang. James Francis Edward] Stuart, syn króla Jakuba II/VII i Marii d’Este z Modeny, od 16 IX 1701 najdłużej panujący – acz tylko de iure – król Anglii i Irlandii (jako JAKUB III) oraz Szkocji (jako JAKUB VIII); zmuszony jako niemowlę, wraz z rodzicami, do opuszczenia ojczyzny wskutek rebelii protestancko-wigowskiej i nastaniu (trwającej nadal) uzurpacji koron brytyjskich, wychowywał się we Francji, której król Ludwik XIV popierał jego niezbywalne prawa do tronu, aż do traktatu w Utrechcie (1713), kończącego hiszpańską wojnę sukcesyjną; w 1708 podjął osobiście próbę odzyskania władzy, lądując w Szkocji, lecz zarówno ta, jak i podejmowane w jego imieniu powstania wiernych mu jakobitów (1715, 1719) oraz wyprawa jego syna – Bonnie Prince Charlie (1745-46), skończyły się niepowodzeniem; od 1715 mieszkał w papieskim Awinionie, a następnie w Rzymie, gdzie papież Klemens XI ofiarował mu jako rezydencję Palazzo Muti; odrzucał konsekwentnie wszystkie namowy (głównie ze strony torysów), aby przejść na anglikanizm, co ułatwiłoby mu odzyskanie tronów, acz godził się na zachowanie praw i przywilejów „kościoła” państwowego, będącego wyznaniem przytłaczającej większości narodu, a na swoim wygnańczym dworze sprawiedliwie rozdzielał godności pomiędzy katolików, anglikanów i prezbiterian; w 1719 poślubił Marię Klementynę Sobieską (wnuczkę Jana III), a którą miał dwóch synów: Karola Edwarda (1720-1788, od 1766 de iure Karola III) oraz abpa Henryka Benedykta (1725-1807, kardynała Świętego Kościoła Rzymskiego, od 1788 de iure Henryka IX/I); od czasu narodzin synów nazywany był potocznie „Starszym Pretendentem” (Old Pretender), przylgnęło też do niego wiele przydomków: Old Mr Misfortune (Stary Pan Pech), Old Mr Melancholy (Stary Pan Smutek) i Jamie the Rover (Kubuś Wędrowniczek); jak inni wygnani członkowie dynastii (poza apostatą Karolem) został pochowany w Bazylice Watykańskiej.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
