Goździk: Clothilde d’Arc w zbroi, na koniu, ku czci św. Joanny
Joanna d'Arc zaliczana jest do najważniejszych postaci w historii Francji. Podczas wojny stuletniej miała objawienie, w którym Bóg zobowiązał ją do wyzwolenia ojczyzny spod okupacji angielskiej. Na rozkaz niekoronowanego jeszcze wówczas Karola VII udała się więc do Orleanu, gdzie heroiczną postawą przyczyniła się do serii zwycięstw, a także do ukoronowania władcy z dynastii Walezjuszów, który znany jest historii pod przydomkiem „Zwycięski”.
Dla upamiętnienia Joanny co roku w Orleanie organizowany jest festiwal o nazwie Johannine, którego program obejmuje szerokie spektrum uroczystości, koncertów i wydarzeń, bazujących na historii kobiety i jej epoki. Zrządzeniem opatrzności laicka republika nie zabroniła wyrażania czci dla, co należy podkreślić, ŚWIĘTEJ Joanny d’Arc. Mało tego, po II Wojnie Światowej narodził się zwyczaj dorocznego wcielania młodych dziewcząt w postać bohaterki. W zbroi i z rycerskimi atrybutami dosiadają one białego rumaka, przewodząc uroczystościom. W sieci dość znana jest wykonana przed orleańską katedrą św. Krzyża fotografia z 1959 r., na której możemy zobaczyć gen. de Gaulle’a w towarzystwie Claire Deschamps, ówczesnej odtwórczyni zaszczytnej roli.
Przez dwa ostatnie lata warunki sanitarne uniemożliwiły organizację pełnych uroczystości – w roku 2020 doroczną pompę zredukowano do złożenia wieńca, a rok później przygotowano okolicznościowy klip. Nie przerwano jednak zwyczaju – ustępująca inscenizatorka każdorazowo przekazuje miecz swojej następczyni, a dokonuje się to z iście średniowieczną powagą, w historyzujących strojach, w orleańskiej katedrze.
Nad prawidłowym przebiegiem procedur czuwa Benedicte Baranger („Joanna” z 1975 r.), stojąca na czele Stowarzyszenia Orlean-Joanna d’Arc. Ona także zasiada w specjalnej komisji, która rokrocznie wyłania kandydatkę najbardziej godną przywileju wcielenia się w rolę słynnej męczennicy. W skład 11-osobowego gremium wchodzi ponadto biskup Orleanu (bp Jacques Blaquart), dowódca bazy lotniczej Orlean-Bricy (płk Guillaume Vennet), ustępująca „Joanna” oraz przedstawiciele władz lokalnych. Wybór był trudny, a jak podkreśla prezes, wszystkie spośród 9 kandydatur były nienaganne.
Warunki, jakie spełnić musi kandydatka, są dość drakońskie, jak na realia współczesnej Francji. Przede wszystkim musi być to praktykująca katoliczka, zaangażowana w działalność społeczną, zamieszkująca Orlean bądź jedno z sąsiednich miast przez co najmniej 10 lat oraz uczęszczająca do tamtejszego liceum. Kryterium wyłączające stanowi zaś zasiadanie członków rodziny w organach władz lokalnych.
W tym roku wybór padł na 15-letnią Clothilde Forgeot d’Arc, której nazwisko nie jest przypadkowe – wywodzi się ona od Pierra d’Arc znanego jako Pierrelot, Chevelier (kawaler) du Lys, brata świętej Joanny. Ród został uszlachcony przez króla Karola VII w podzięce za służbę dla kraju. Co istotne, na mocy przywileju nazwisko może być dziedziczone przez kobiety, o ile kiedykolwiek zabraknie męskich spadkobierców.
Pomimo potężnego nazwiska Clothilde została potraktowana na równi z innymi kandydatami – jak widać potencjał starych rodów potrafi się objawić nawet po upływie 593 lat. Podczas specjalnej uroczystości odebrała miecz z rąk Raphaelle Camphuis, której wyboru dokonano w 2020 r. Choć całe życie przed nią, już teraz zdradza zamiłowanie sportowe, zwłaszcza do szermierki – jak na rycerską rodzinę przystało. Należy do Association des Guides et Scouts d’Europe (Stowarzyszenia Przewodników i Harcerzy Europy) – katolickiego organu, który zrzesza około 26 tysięcy członków i który w swych zasadach wymienia służbę na rzecz rodziny, ojczyzny i wiary. Nastolatka jest zaangażowana w szkolenia harcerzy w swojej parafii św. Wincentego. Gdy dokonano jej wyboru, została przeszkolona w jeździe konnej przez żołnierzy 12. pułku kirasjerów z Olivet (niedaleko Orleanu), a także odbyła 6-dniową pielgrzymkę śladami św. Joanny.
Zgodnie ze słowami jej ojca, a także deklaracjami samej Clothilde, dziewczyna od najmłodszych lat marzyła o wcieleniu się w rolę francuskiej bohaterki. Podkreśla, że Joanna zajmuje szczególne miejsce w jej życiu – modli się za jej wstawiennictwem i jest dumna, że wciąż nosi rodowe nazwisko. Dumy nie kryją także jej bracia w wieku 14 i 18 lat. Kultywują rodzinne tradycje, a ich dziadkowie przeprowadzili staranne badania by wykluczyć ewentualne nieprawidłowości w drzewie genealogicznym. Należy dodać, że faktycznie genealogia rodu budzi zastrzeżenia, czego wyraz historycy i badacze dawali już w XIX wieku (1).
Obchody rozpoczęte 29 kwietnia zostały zwieńczone 8 maja uroczystą mszą świętą i paradą wojskową. Program obejmował około dwudziestu wydarzeń, pokazów i koncertów. Szczególną uwagę przykuwała procesja młodych orleańczyków, której przewodziła inscenizatorka świętej, w pełnej zbroi i ze sztandarem w dłoni. Przy akompaniamencie muzyki odtworzone zostało historyczne wejście Joanny przez Porte Bourgogne. Odbył się spektakl zatytułowany „Joanna, trzy próby”, przejażdżki śladem bohaterki, animacje i pokazy walki na placu Bascule, prezentacje łucznictwa, sokolnictwa, dawnych tańców i rzemiosł. Na Campo Santo zorganizowano jarmark z 70 stoiskami, a posiadacz najciekawszego otrzymał nagrodę publiczności. 7 maja Clothilde otrzymała sztandar w obecności Luca Arbogasta – słynnego francuskiego trubadura i wykonawcy muzyki dawnej, a już następnego dnia sztandar ów powrócił do katedralnego skarbca na kolejny rok.
Jako ciekawostkę warto dodać, że w 2018 wybór „Joanny” spotkał się z żywiołową reakcją, bowiem padł on na kandydatkę o pochodzeniu polsko-benińskim. 17-latka wprawdzie spełniała kryteria, jednak śniada karnacja – raczej niepodobna do malarskich i ikonograficznych wizerunków Joanny d’Arc – wywołała oburzenie w mediach społecznościowych, a sprawą zajęła się prokuratura.
10 V 2022
Tomasz Goździk
Źródła:
1. https://revuedynastie.fr/clotilde-forgeot-darc-jeanne-darc-2022-a-la-genealogie-contestee/
Kategoria: Historia, Publicystyka, Religia, Tomasz Goździk
