Ralph Adams Cram
22 września 1942 roku zmarł w Bostonie, w wieku 78 lat (ur. 16 XII 1863) Ralph Adams Cram, architekt, teoretyk sztuki i myśliciel religijno-polityczny; pochodził z New Hampshire i był synem pastora episkopalnego; od 18 roku życia pracował w biurze architektonicznym, a następnie wyjechał do Rzymu studiować architekturę klasyczną; tam, w 1887 roku, przeżył głębokie nawrócenie i odtąd, do końca życia, był żarliwie praktykującym anglokatolikiem; w 1892 otworzył z dwoma współpracownikami własne biuro architektoniczne; choć był również autorem wielu budynków świeckich (zwłaszcza collegów – jak w Princeton i bibliotek), to jednak stał się przede wszystkim jednym z najwybitniejszych w XX wieku twórców architektury sakralnej, projektując kościoły dla różnych konfesji chrześcijańskich, a jego szczytowym artystycznie osiągnięciem była neogotycka przebudowa (rozpoczętej w stylu neoromańskim) nowojorskiej katedry anglikańskiej pw. św. Jana Bożego (nb. wciąż nieukończonej); Cram uważał renesans za nieszczęśliwy zwrot w historii architektury i w ogóle kultury zachodniej oraz postulował nawrót do wzorów mediewalnych, stąd też jest głównym reprezentantem stylu „odrodzenia gotyckiego” (Gothic Revival Style); był również wrogiem modernizmu, aczkolwiek moderniści (jak Frank Lloyd Wright) uważali, że ich inspirował; z tradycjonalizmem artystycznym szły w parze jego przekonania religijne i polityczne: bezgranicznie pogardzał demokracją, którą uważał za „mediokrację”, czyli rządy miernot oraz skorumpowanych politykierów; jego ideałem były arystokratyczne rządy dżentelmenów, a nawet postulował ustanowienie w Ameryce konstytucyjnej monarchii elekcyjnej; był również zwolennikiem korporacjonizmu; z powodu tych przekonań jest zaliczany do grona tzw. konserwatystów pesymistycznych (H. i B. Adamsowie, P. E. More, I. Babbitt, G. Santayana), będących wybitnymi myślicielami, ale zupełnie ignorowanymi nawet przez prawicę republikańską.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
