PIUS VII
14 sierpnia 1742 roku urodził się w Cesenie (Emilia-Romania, Włochy) Gregorio Luigi Barnaba hr. (conte) Chiaromonti OSB, późniejszy 251. papież Świętego Kościoła Rzymskiego PIUS VII [Pius Septimus]; pochodził z rodziny arystokratycznej; jego matka (z d. markiza Ghini), owdowiawszy, została karmelitanką, dwóch jego braci zaś było jezuitami, a dwóch dalszych kapucynami; do zakonu benedyktynów wstąpił w 1756, a święcenia kapłańskie przyjął w 1765; studiował teologię i kanonistykę w Padwie, po czym wykładał filozofię, teologię i prawo kanoniczne w różnych kolegiach w Parmie i Rzymie; 16 XII 1782 został bpem Tivoli, a 14 II 1785 – kardynałem prezbiterem; pracował w kilku kongregacjach oraz w Św. Oficjum; na papieża został wybrany 14 marca 1800, w dramatycznych dla Kościoła czasach i okolicznościach, po wielomiesięcznym interregnum, nastałym po zgonie (29 VIII 1799) wywiezionego z Rzymu i uwięzionego we Francji swojego poprzednika – Piusa VI, na konklawe zgromadzonym w Wenecji (pod panowaniem austriackim), po czternastym tygodniu obrad; do Rzymu udało mu się powrócić, dzięki wsparciu armii neapolitańskiej i austriackiej, 3 VII 1800; z pomocą kard. Ercole Consalviego (1757-1824), mianowanego przezeń sekretarzem stanu, przywrócił administrację Państwa Kościelnego; przystał na propozycję Pierwszego Konsula Republiki Francuskiej – Napoleona Bonaparte co do zawarcia konkordatu (15 VII 1801), który wprawdzie przywracał elementarną wolność kultu i strukturę administracyjną Kościoła we Francji, ale za cenę skrajnie gallikańskiego skrępowania jego działalności (oraz depozycji, wbrew prawu kanonicznemu, „nielegalnych” z punktu widzenia republiki, lecz wiernych papieżowi, bpów), wzmocnionego jeszcze jednostronnym wprowadzeniem (6 XII 1802) przez Bonapartego tzw. Artykułów Organicznych, które dawały mu kontrolę nad bullami papieskimi oraz uchwałami soborów i synodów; w odpowiedzi na zapowiedź legalizacji rozwodów przez Kodeks Napoleona, w liście apostolskim Et sit fraternitas (8 X 1803) zakazał rozwodnikom w ponownych związkach przystępowania do sakramentów; nieopatrznie i z pogwałceniem praw fundamentalnych królów Francji, udał się także do Paryża, aby asystować (samo)koronacji cesarskiej (na „cesarza Francuzów”) Bonapartego, 2 XII 1804; mimo tej uległości wobec uzurpatora, spotkał się z kolejnymi jego żądaniami: poparcia dla blokady kontynentalnej dla Wielkiej Brytanii, jednej trzeciej miejsc w Kolegium Kardynalskim dla Francuzów oraz dymisji dla Consalviego; wskutek odmowy spełnienia dwóch pierwszych żądań, został pozbawiony władzy nad Państwem Kościelnym, zajętym przez zbirów Napoleona, a po ich ekskomunikowaniu uwięziony 5 VII 1809 i wywieziony do Savony (Liguria), gdzie przebywał – z półtoraroczną, od czerwca 1812, przerwą na pobyt w Fontainebleau, gdzie 25 I 1813 podpisał drugi konkordat z Napoleonem (pierwszy został unieważniony przez uzurpatora w październiku 1811) – do 14 III 1814; raz jeszcze (22 III 1815) musiał uciekać z Rzymu przed szwagrem Napoleona, marsz. i „królem” Neapolu, Joachimem Muratem, w trakcie „Stu Dni” uciekiniera z Elby, ale już na zawsze powrócił na swoją stolicą 7 VII 1815; wielkodusznie udzielił azylu w Rzymie członkom rodziny Bonapartego; już w 1814 przywrócił na urząd sekretarza stanu kard. Consalviego, który reprezentował go na kongresie wiedeńskim, uzyskując przywrócenie Państwu Kościelnemu jego terytoriów, z wyjątkiem Awinionu i Venaissin, które pozostały przy Francji; odmówił przyłączenia się do Świętego Przymierza, ze względu na udział w nim schizmatyckiej Rosji i heretyckich Prus, lecz podpisał z obu tymi krajami konkordaty (we Francji zaś, mimo restauracji prawowitej monarchii, przywrócono konkordat z 1801); popierał kontrrewolucję w Hiszpanii (1823), natomiast wobec antyhiszpańskich buntów Kreolów amerykańskich zachowywał neutralność; cofnął kasatę Towarzystwa Jezusowego (potajemnie w 1801, jawnie w 1814), zreorganizował Kongregację Rozkrzewiania Wiary (1817); potępił protestanckie Towarzystwo Biblijne, a w encyklice Ecclesiam a Jesu Christo (13 IX 1821) – masonerię i karbonariuszy oraz głoszony przez nich pogląd, „iż jest pożyteczną rzeczą wznieciwszy bunty i zamieszki społeczne, królów i innych władców świata pozbawić władzy, odważając się nawet nazywać ich tyranami”; zmarł w 1823 roku; 15 VII 2007 papież Benedykt XVI wyraził zgodę na wszczęcie jego procesu beatyfikacyjnego.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
