o. Santiago Ramírez OP
18 grudnia 1967 roku zmarł w Salamance, w wieku 76 lat (ur. 25 VII 1891), o. Santiago María Ramírez y Ruiz de Dulanto OP, filozof i teolog; pochodził ze Starej Kastylii i był synem rolnika; po ukończeniu seminarium wyższego w Logroño wstąpił (1911) do zakonu dominikańskiego; nowicjat odbywał w Asturii, tonsurę otrzymał w 1914, a święcenia kapłańskie w 1916; studia filozoficzne i teologiczne odbywał u dominikanów w Salamance (klasztor św. Stefana), na Uniwersytecie Papieskim św. Tomasza z Akwinu w Rzymie (Angelicum) i na Uniwersytecie Fryburskim w Szwajcarii, gdzie następnie wykładał teologię moralną; do Hiszpanii powrócił w 1945 i objął kierownictwo Instytutu Filozoficznego „Luis Vives” oraz Katedrę Metafizyki na Uniwersytecie Madryckim; w 1952 występował na Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym w Barcelonie, a w 1956 na Międzynarodowym Kongresie Pax Christi; uczestniczył w Soborze Watykańskim II jako peritus w Komisji Teologicznej, gdzie przeciwstawiał się nowinkarskiej formule kolegialności biskupów; jako jeden z najwybitniejszych tomistów XX wieku (autor m.in. XII-tomowego dzieła o autorytecie doktrynalnym św. Tomasza z Akwinu), na gruncie metafizyki zajmował się przede wszystkim filozofią ładu i analogii; przeciwko egzystencjalizmowi bronił esencjalizmu i rzeczywistości uporządkowanej podług zasad bytu powszechnego; pojęciem kluczowym jego koncepcji ontologicznej jest ład (orden), jako wytwór sądu rozumnego, opartego o rozpoznanie analogii bytowej; przedmiotem metafizyki jest więc byt rzeczywisty jako wspólna esencja wielu istnień; kategoria porządku rozważanego metodą analogiczną jako relacja rzeczy różnych i nierównych, ale zbiegających się w pewien sposób w czymś jednym i fundamentalnym, pozwala określić także św. Tomasza jako doctor ordinis; z drugiej strony, w swojej doktrynie antopologicznej o. Ramírez twierdził, że osoba ludzka nie może być zredukowana do swojej esencji lub natury, ponieważ każde „ja” dodaje do niej coś własnego, jest więc podmiotem czystym swojego aktu istnienia; od 1935 roku polemizował z J. Maritainem na gruncie jego rozumienia filozofii moralnej, zarzucając mu fideizm z powodu wykluczenia przezeń etyki naturalnej, niezależnej od teologii; następnie krytykę tę rozszerzył na filozofię społeczną francuskiego personalisty egzaltującego indywidualność jako osobowość; krytyka subiektywistycznego ujęcia dobra wspólnego w maritainizmie pozwoliła mu następnie sformułować własną pozytywną filozofię polityczną, gdzie, ontologicznie, społeczeństwo składa się z bytów rozumnych i społecznych, które nie muszą dopiero poszukiwać społeczeństwa jako dobra własnego, lecz przyjmować dobro wspólne jako cel polityczny i jurydyczny, atoli dobro wspólne nie jest sumą dóbr indywidualnych, lecz zasadą formalną i esencjalną dobra respektującego zarówno społeczeństwo, jak indywidualne osoby; największym dobrem wspólnym społeczeństwa jest dobro wspólne państwa, które po Bogu jest największym ze wszystkich dóbr ludzkich, jednoczącym, organizującym i wprowadzającym ład do wszystkich ludzkich działań w celu wspólnego doskonalenia; narody i rządy muszą zatem służyć dobru wspólnemu, zaś najlepszą formą rządu jest ta, która najlepiej strzeże jedności; konfrontował się też z José Ortegą y Gassetem oraz jego deklaratywnie katolickimi uczniami (P. Laín Entralgo, J. Marías, J.L. López Aranguren), wykazując zasadniczo antychrześcijański charakter ortegianizmu, stąd też niemożliwość „ortegianizmu katolickiego”; został pochowany w Panteonie Teologów w Salamance, obok takich sław dominikańskich, jak F. de Vitoria i D. de Soto.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
