Jorge Luis Borges
30 lat temu, 14 czerwca 1986 roku zmarł w Genewie, w wieku 86 lat (ur. 24 VIII 1899), Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo, poeta, autor opowiadań i eseista, jeden z największych pisarzy XX wieku; urodził się w Buenos Aires, w zamożnej i kulturalnej rodzinie mieszczańskiej o wielorakich korzeniach: kastylijskich, portugalskich, katalońskich, włoskich i angielskich; dom był dwujęzyczny, a przyszły pisarz wcześniej niż po hiszpańsku nauczył się czytać po angielsku; dzieciństwo spędził w okolicy Palermo, a wczesną młodość w Genewie; w 1919 przeniósł się wraz z rodziną do Hiszpanii, gdzie został członkiem awangardowej grupy literackiej ultraistów i opublikował pierwsze wiersze (pierwszy polski – a być może i w Europie – przekład jego wiersza Poranek ogłosił Tadeusz Peiper w 1922 ); w 1921 powrócił wraz z rodziną do Buenos Aires, gdzie rozwinął ożywioną działalność literacką; był współzałożycielem pisma ściennego Prisma [„Pryzmat”] i Proa [„Dziób”] oraz współpracownikiem czasopism awangardowych: Martín Fierro i (założonego przez Victorię Ocampo) Sur [„Południe”]; zaprzyjaźnił się z Adolfem Bioy Casaresem, z którym publikował wspólnie pod pseudonimami: H. Bustos Domecq i B. Suárez Lynch; od opublikowania w 1929 trzeciego tomu wierszy zaniechał na długo uprawiania liryki, pisząc odtąd charakterystyczną dla swojego stylu prozę na pograniczu fikcji i eseju; tom Fikcje (1944) przyniósł mu Wielką Nagrodę Związku Pisarzy Argentyńskich i zapoczątkował jego sławę międzynarodową, umocnioną publikacją Alefa (1949); z powodu opozycji wobec populistycznych rządów Juana D. Perona został w 1946 roku pozbawiony pracy w Bibliotece Narodowej, lecz po upadku dyktatora (1954) został jej dyrektorem oraz otrzymał katedrę literatury anglosaskiej na Uniwersytecie Buenos Aires; w tym czasie zaczął jednak tracić wzrok; w 1960 wstąpił do Partii Konserwatywnej („być konserwatystą w Argentynie to należeć nie do prawicy, ale do centrum”); w 1976 odbył podróż do Chile, gdzie spotkał się z gen. Augusto Pinochetem, który udekorował go Medalem Wolności, co jednak pozbawiło go Nagrody Nobla; otrzymał natomiast Literacką Nagrodę Państwową (1957), Nagrodę Formentor (1961), francuską Komandorię Orderu Sztuki i Literatury (1962), Nagrodę miasta Jerozolima (1971), Nagrodę Cervantesa (1979), Nagrodę Balzana (1980) i hiszpański Wielki Krzyż Orderu Alfonsa Mądrego (1983). Zmarł w Genewie w 1986 roku.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
