John Ronald Reuel Tolkien
3 stycznia 1892 roku urodził się w Bloemfontein (Wolne Państwo Orania) John Ronald Reuel Tolkien, filolog klasyczny i znawca literatury wczesnoangielskiej, poliglota znający ponad 30 języków, tym wymarłe (i twórca nowych), prozaik i poeta; był synem bankiera, być może pochodzenia niemieckiego (saskiego albo mazurskiego), lecz przodkowie od wieków mieszkali w Anglii i zazwyczaj trudnili się rzemiosłem; w 1895 przyjechał wraz z matką do Anglii i zamieszkał w Birmingham; w 1899 matka konwertowała na katolicyzm i wychowała w jego duchu dzieci, sama uczyła także dzieci, zwłaszcza języków i literatury; w 1911 Tolkiem podjął studia klasyczne w Exeter College w Oksfordzie, interesując się w szczególności językoznawstwem porównawczym i językiem walijskim; na bazie języka fińskiego zaczął natomiast tworzyć sztuczny język, który stał się później mową elfów (quenya) w mitologicznym Śródziemiu; po spotkaniu i nawróceniu na katolicyzm Edith Bratt (1889-1971) poślubił ją 22 III 1916 (małżeństwo dochowało się czworga dzieci); po wybuchu I wojny światowej został powołany do 11. Batalionu regimentu Strzelców z Lancashire: walczył m.in. w bitwie nad Sommą, lecz po ujawnieniu się u niego symptomów gorączki okopowej został 8 XI 1916 odesłany na leczenie do kraju; w 1920 rozpoczął pracę jako docent w Instytucie Języka Angielskiego w Leeds; poważną karierę naukową rozpoczął dopiero w 1925 jako kierownik Katedry Języka Staroangielskiego w Pembroke College (Oksford); tam poznał też C. S. Lewisa, wraz z którym założył literackie koło Inklingów; równolegle do prac naukowej, już na przełomie lat 20. i 30. zaczął tworzyć opowieści fantastyczne, z których jako pierwszy (1937) opublikowany został Hobbit, czyli tam i z powrotem; w 1945 został profesorem anglistyki w Merton College (Oksford), zaś jego literackie dzieło życia, największa i najbardziej inspirująca tradycjonalistów (m.in. włoska destra tolkieniana) mitopeja naszych czasów – Władca Pierścieni – zostało opublikowane w 1954, przynosząc mu ciągle wzrastającą, zwłaszcza od lat 60., sławę; zmarł w 1973 roku, a kolejne jego dzieła publikował pośmiertnie jego syn Christopher (ur. 1924); był niezłomnym rzymskim katolikiem i obrońcą tradycyjnej liturgii, „niekonstytucyjnym” (i prawdopodobnie legitymistycznym) monarchistą oraz „filozoficznym anarchistą”, wrogiem wszelkich totalitaryzmów i demoliberalizmu; choć został kawalerem Orderu Imperium Brytyjskiego, uważał się za Anglika, a nie Brytyjczyka i przenosił uroki angielskiej prowincji („Shire”) nad imperializm rodaków.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
