Johannes Baptist kard. Franzelin SJ
200 lat temu, 15 kwietnia 1816 roku urodził się w Aldein (Trydent – Górna Adyga) Johannes Baptist Georg kard. Franzelin SJ, teolog dogmatyczny; pochodził z ubogiej rodziny; w 1834 wstąpił w Grazu do zakonu jezuitów, następnie studiował filozofię, a po jej ukończeniu pracował jako nauczyciel w Galicji Wschodniej (Tarnopol i Lwów); w 1845 wyjechał do Rzymu, podejmując studia teologiczne na Gregorianum; podczas rewolucji 1848 roku przełożeni wysłali go za granicę (Anglia, Francja, Belgia), gdzie przyjął święcenia kapłańskie; po powrocie do Rzymu (1850) ukończył studia oraz został wykładowcą na Gregorianum, ucząc m.in. języków orientalnych (arabski, syryjski, chaldejski), a od 1857 do 1876 kierował katedrą teologii dogmatycznej, będąc także konsultorem kilku kongregacji; zwłaszcza dzięki traktatowi O Bożej Tradycji i Piśmie (1870), uważanemu za klasyczny, zyskał uznanie jako najwybitniejszy przedstawiciel gregoriańskiej Szkoły Rzymskiej, znamionującej się przede wszystkim filozoficznym (opartym na arystotelizmie) podejściem do teologii, oraz wyróżniającej dwa rodzaje Tradycji: (a) „pasywnej”, czyli świadectwach Objawienia i (b) „aktywnej”, czyli rozwijanemu przez Kościół przechodzeniu od idei zawartych implicite w Objawieniu do eksplicytnych formuł dogmatycznych; kładąc nacisk na ten drugi rodzaj, w sposób zdecydowany postawił Tradycję ponad Pismem (totaliter in Tradition, partim in Scriptura), czyli jego Literą – „sens Pisma nie może stać w sprzeczności z tym, co rozumie Kościół”; Tradycja to „konieczna najwyższa reguła, wedle której można zdefiniować kanon, lekturę i interpretację Pism”; kościelna Tradycja uzupełniająca i niejako kodyfikująca Tradycję Bożą przekazaną w Objawieniu, rozwija się w sposób teleologiczny, zwłaszcza gdy jakaś prawda wiary, znana dotąd i przekazywana w stanie zalążkowym, staje się przedmiotem kontrowersji teologicznych i nadużyć błędnie ją interpretujących heretyków; dla jej dogmatycznego zdefiniowania konieczne jest założenie o nieomylności Kościoła w interpretacji tego, co jest Tradycją, a co nią nie jest, zaś jej negowanie jest „korzeniem wszelkich herezji”; dogmatem wiary nazywamy zatem „nie tylko prawdę objawioną jako taką, ale także prawdę ustanowioną przez Kościół” (przykładem jest tu dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP); ważnym elementem Tradycji jest także nauczanie Ojców i Doktorów Kościoła, zwłaszcza św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu; jako osobisty teolog papieża bł. Piusa IX Franzelin odegrał kluczową rolę podczas Soboru Watykańskiego I, w szczególności w opracowaniu konstytucji Pastor aeternus definiującej dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności; pomimo jego protestów, papież wyniósł go także w 1876 do godności kardynalskiej; również jako kardynał zachował sposób życia charakteryzujący się skrajną prostotą i ubóstwem; był uczestnikiem konklawe w 1878; od 1885 był prefektem Świętej Kongregacji Odpustów i Świętych Relikwii; zmarł w 1886 roku.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
