JAKUB V STEWART
14 grudnia 1542 roku zmarł w Pałacu Falkland (Fife, Szkocja), w wieku 30 lat (ur. 10 IV 1512), JAKUB V STEWART (STUART) [szk. gael. Seumas V Stiủbhairt; ang. James V Stewart], król Szkotów [szk. gael. Righrean Albannaich; ang. King od Scots]; był jedynym spośród synów króla Jakuba IV i Małgorzaty Tudor (córki króla Anglii Henryka VII), który przeżył dzieciństwo; tron objął 13 IX 1513, po śmierci ojca w bitwie pod Flodden z Anglikami, mając niewiele ponad rok, toteż do 1528 władzę realną sprawowali w jego imieniu – zwalczający się wzajemnie – kolejni regenci (matka króla Małgorzata i brat stryjeczny ojca, Jan Stewart, 2. książę Albany); w 1527 króla porwał i uwięził klan Douglasów, lecz Jakubowi udało się w następnym roku uciec i objąć samodzielne rządy, słuchając głównie rad duchownych; zaprowadził w kraju porządek, unieważniając bezprawne nadania ziemi przez regentów, wysyłając na szafot możnych spiskowców oraz zwalczając plagę piractwa u szkockich wybrzeży; biorąc w ochronę przed wyzyskiem mniejszych dzierżawców oraz mieszczan i chłopów zyskał sobie przydomek Króla Biedaków; z wysokich podatków nakładanych na stany uprzywilejowane sfinansował przebudowę swoich pałaców w stylu renesansowym; jako gorliwy obrońca katolickiej prawowierności zwalczał herezję protestancką (już w 1528 spłonął na stosie pierwszy szkocki heretyk Patrick Hamilton); w polityce zagranicznej utrzymywał Stary Sojusz (The Auld Alliance) z Francją, czego potwierdzeniem były oba jego kolejne małżeństwa (z Magdaleną de Valois i z Marią de Guise), lecz jednocześnie starał się zachowywać poprawne stosunki z Anglią, zdając sobie sprawę ze słabości militarnej Szkocji; jednak w 1541 roku Anglia wypowiedziała Szkocji wojnę, którą 24 XI 1542 rozstrzygnęło druzgocące zwycięstwo Anglików na torfowisku Solway Moss nad rzeką Esk; pobity Jakub po klęsce błąkał się jakiś czas bez celu, aż wyzionął ducha w Falkland Palace, gdzie zdążyła go jeszcze dojść wieść o narodzinach jego córki Marii.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
