gen. Władysław hr. Zamoyski
11 stycznia 1868 roku zmarł w Paryżu, w wieku 64 lat (ur. 24 III 1803), gen. Władysław Stanisław hr. Zamoyski h. Jelita, żołnierz i polityk konserwatywny; syn XII ordynata na Zamościu – Stanisława Kostki (1775-1856) i Zofii z Czartoryskich, brat m.in. Andrzeja Artura (1800-1874), przywódcy konserwatystów w Królestwie Polskim w okresie międzypowstaniowym (tzw. klemensowczyków); od 1824 był oficerem armii Królestwa Polskiego, pracując w sztabie, a w 1828 został adiutantem wielkiego księcia Konstantego; po wybuchu powstania listopadowego u boku ks. Adama Jerzego Czartoryskiego uczestniczył w rokowaniach Rady Administracyjnej z Konstantym, a w rezultacie ich niepowodzenia zameldował mu o odejściu do powstania; w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1831 roku dosłużył się stopnia pułkownika, był adiutantem naczelnego wodza, gen. Jana Skrzyneckiego (1787-1860), a następnie szefem sztabu Korpusu gen. Girolamo Ramorino (1782-1849), oskarżanego o zdradę i dezercję (wyprowadził Korpus do Galicji); na emigracji popowstaniowej stał się jednym z głównych współpracowników księcia Adama i kierownikiem polityki zagranicznej Hotelu Lambert; był członkiem władz (tzw. rady familijnej) skupiającego czartorysczyków Związku Jedności Narodowej oraz (od 1843) Towarzystwa Monarchicznego Trzeciego Maja, głoszącego program odbudowania niepodległego Królestwa Polskiego z księciem Adamem jako królem; równolegle, w latach 1832-39 był oficerem armii belgijskiej; w 1848/49 organizował oddziały polskie do walki z Austrią w Królestwie Sardynii (Piemontu), z gen. Wojciechem Chrzanowskim (1793-1861) na czele; później organizował oddziały polskie do walki z Rosją w Turcji, rywalizując z Sadykiem Paszą, czyli Michałem Czajkowskim (1804-1886); w czasie wojny krymskiej został generałem brygady (z nominacji brytyjskiej), dowodzącym II Pułkiem Kozaków Sułtańskich w armii tureckiej, który jednak faktycznie nie znalazł się na froncie; po przystąpieniu Białych i Hotelu Lambert do powstania styczniowego został oficjalnym przedstawicielem powstańczego Rządu Narodowego w Anglii (Agencji Angielskiej w Londynie); jednym z jego synów w małżeństwie z własną siostrzenicą, Jadwigą z Działyńskich (1831-1923), był Władysław Jan (1853-1924) – fundator Zakładów Kórnickich, dobroczyńca Zakopanego i Tatr (uzyskał dla Galicji Morskie Oko), który cały swój majątek zapisał w testamencie narodowi polskiemu.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
