Vintilă Horia
100 lat temu, 18 grudnia 1915 roku urodził się w Segarcea (Rumunia) Vintilă Horia [właśc. Vintilă Caftangioglu], dyplomata, pedagog, filozof, eseista, poeta i powieściopisarz trójjęzyczny (rumuński, francuski i hiszpański); był uczniem prawosławnego mistyka, teologa i tradycjonalistycznego filozofa Nichifora Crainica (1889-1972) oraz współpracownikiem jego pisma Gândirea [„Myśl”]; podczas studiów na Uniwersytecie Bukareszteńskim (prawo, literatura, filozofia) związał się z klubem AXA (N. Ionescu, M. Eliade, E.M. Cioran, E. Ionesco, C. Noica), afiliowanym do narodowo-radykalnego Legionu Michała Archanioła (Corneliu Z. Codreanu), jednak po 1938 roku przeszedł do Partii Narodowo-Chrześcijańskiej Alexandru C. Cuzy (1857-1947); po ustanowieniu (1940) dyktatury marsz. Iona Antonescu (1882-1946) został szefem gabinetu w Ministerstwie Propagandy, a następnie pracował w dyplomacji jako attaché prasowy ambasady w Rzymie, po czym zamieszkał w Wiedniu; po upadku Antonescu i zajęciu Rumunii przez Armię Czerwoną został aresztowany przez Gestapo i osadzony w obozie koncentracyjnym w Karpaczu, a następnie w Maria Pfarr, wyzwolili go żołnierze brytyjscy; wyjechał wówczas do Włoch, gdzie współpracował z prasą literacką i zaprzyjaźnił się z katolickim pisarzem Giovannim Papinim; w 1946 bukareszteński „Trybunał Ludowy” skazał go zaocznie na 25 lat więzienia pod zarzutem „zbrodni rozboju” (nb. zaszła pomyłka, gdyż oskarżono go o czyny przypisywane jego bratu – legioniście Gheorghe Caftangioglu); w 1948 przeniósł się do Buenos Aires w Argentynie, lecz w 1953 powrócił pod Europy; w 1960 zamieszkał w Paryżu i w tym samym roku otrzymał Nagrodę Goncourtów za powieść Bóg urodził się na wygnaniu, lecz komunistyczny reżim rumuński, posługując się także prokomunistycznymi pisarzami francuskimi (m.in. J.-P. Sartre'm), wszczął oszczerczą kampanię przeciwko niemu, oskarżając go o falsyfikat (utworu napisanego rzekomo przez nieżyjącego legionistę), w następstwie czego Horia odmówił przyjęcia nagrody; ostatecznie osiadł (1964) we frankistowskiej Hiszpanii gdzie zmarł w 1992 roku; określany jako „reakcjonista”, skrajny prawicowiec” i „faszysta”, sam najchętniej nazywał siebie „rycerzem rezygnacji” (co jest także tytułem jego powieści o hospodarze mołdawskim, Stefanie Wielkim), którego emblematyczną figurą był wygnany do Dacji poeta Owidiusz, zmuszony jeść „chleb twardy i gorzki”; bohaterami jego „powieści metafizycznych” byli też m.in. Platon, Boecjusz, El Greco i Rilke; w listopadzie 2015 ekshumowano jego szczątki i pochowano je w rodzinnym mieście.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
