Świętopełek II Wielki
11 stycznia 1266 roku zmarł, w wieku co najmniej 71 lat (ur. przed 1195), ŚWIĘTOPEŁK II WIELKI, najwybitniejszy książę Pomorza Gdańskiego z dynastii Sobiesławiców; najstarszy syn namiestnika (princepsa) Mściwója I [pom. Mestwin] i wielkopolskiej księżniczki Zwinisławy; godność princepsa Pomorza Gdańskiego otrzymał od księcia krakowskiego Leszka Białego po śmierci ojca (ok. 1219/20); w 1223 wraz z bratem Warcisławem wziął udział w krucjacie książąt polskich (Leszek Biały, Konrad Mazowiecki i in.) przeciwko Prusom; ok. 1225 odbił z rąk duńskich ziemię słupską i przyłączył ją do swojej domeny; wiążąc się podwójnymi więzami małżeńsko-rodzinnymi z księciem kaliskim Władysławem Odonicem, walczył u jego boku z księciem wielkopolskim Władysławem Laskonogim, a w 1227 roku stał się współwinowajcą zbrodni gąsawskiej (zamordowania Leszka Białego i zranienia Henryka Brodatego), przerywającej ogólnopolski wiec książąt, biskupów i rycerstwa, zwołany do Gąsawy przez Leszka; wykorzystując w następnych latach rywalizację książąt polskich o tron krakowski zdołał się usamodzielnić i przybrać tytulaturę książęcą: utworzył także własną hierarchię urzędniczą (dworską i terytorialną) oraz wydzielił dzielnice swoim braciom (Warcisławowi, Samborowi i Raciborowi); uzyskawszy w 1231 roku protekcję papieską, aktywnie wspierał chrystianizację Prus (zwycięska bitwa z Prusami nad rzeką Dzierzgoń w 1234) oraz sprowadził zakon dominikanów; ok. 1237 przyłączył do Pomorza Gdańskiego ziemię sławieńską oraz gród Nakło nad Notecią; w kolejnych latach (d0 1259) musiał parokrotnie zmagać się z koalicją młodszych, braci, kujawskiego bpa Michała i księcia Kazimierza, Konrada Mazowieckiego, synów Odonica (Przemysła I i Bolesława Pobożnego) oraz zakonu krzyżackiego, lecz mimo licznych strat (Nakło, ziemie nad wschodnim brzegu Wisły) zdołał obronić samodzielność Pomorza Gdańskiego i jego zasadniczy korpus terytorialny); położył wielkie zasługi dla rozwoju Gdańska, któremu nadał prawa miejskie, oraz ufundował klasztory dominikanów w Gdańsku, cysterek w Żarnowcu i cystersów w Bukowie; przydomek „Wielki” nadali mu współcześni działacze kaszubscy, uważający dynastię Sobiesławiców za książąt kaszubskich.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
