RUDOLF I HABSBURG
725 lat temu, 15 lipca 1291 roku zmarł w Spirze (Nadrenia-Palatynat), w wieku 73 lat (ur. 1 V 1218), RUDOLF I HABSBURG [Rudolf I. von Habsburg], hrabia Habsburga i Kyburga, landgraf Alzacji, od 1273 roku król Niemiec / król Rzymian; pochodził z rodu starego, lecz niewielkiego znaczenia, którego protoplastą był żyjący w X wieku hrabia Bryzgowii Guntram Bogaty, wnuk zaś tegoż – Ratbot, hr. Klettgau (ok. 985-1045) zbudował w szwajcarskiej Argowii rodowe gniazdo Jastrzębi Gród (Havichtsberch), od którego, w drodze dalszych przekształceń leksykalnych (Habichtsburg, Habsburg), ród wziął swoje miano; 29 września 1273 zebrani w Ratyzbonie elektorzy Rzeszy wybrali go na króla Niemiec (Rzymian), jako kontrkandydata potężnego króla Czech Przemysła Ottokara II, licząc na to, że tak słaby elekt nie zagrozi ich potędze; wybór ten zakończył trwające od 1254 tzw. Wielkie Bezkrólewie w Niemczech (faktycznie w tym okresie istniało kilku zwalczających się „antykrólów”, do 1275 jeszcze formalnie Alfons Kastylijski, lecz żadnemu z nich nie udało się faktycznie zapanować nad całym terytorium Rzeszy); Rudolf został ukoronowany w Akwizgranie miesiąc po elekcji, a w następnym roku, na Sejmie Rzeszy w Norymberdze, przeprowadził rewindykację praw, przywilejów i majątków utraconych przez Koronę po śmierci Fryderyka II Rogera (1250); cieszył się także poparciem papieża bł. Grzegorza X, z którym spotkał się w 1275 i ustalił datę koronacji cesarskiej (do której jednak nigdy nie doszło); jego władzę kontestował jedynie lekceważący go (mawiał o nim „ten biedny hrabia”) król Czech, który nie stawił się na Sejm Rzeszy, odmówił złożenia królowi hołdu oraz wycofania się z Austrii (którą zajął po wygaśnięciu dynastii Babenbergów); po niepowodzeniu próby dynastyczno-małżeńskiego kompromisu, do ostatecznej konfrontacji doszło w 1278 roku, kiedy to w bitwie pod Suchymi Krutami (1/3 sił Przemysła Ottokara stanowiły posiłki polskie, głównie ze Śląska) Rudolf odniósł walne zwycięstwo, a król Czech zginął; w 1282 król nadał swoim dwóm synom w dziedziczne władanie Styrię i Austrię, tworząc w ten sposób bazę terytorialną przyszłej potęgi rodu; ogłosił powszechny pokój ziemski w Niemczech, zmusił do złożenia hołdu hrabiego Dolnej Burgundii Ottona IV oraz wyprawił się (w 1289) do Turyngii przeciwko tzw. rycerzom-rozbójnikom (raubritter), lecz całkowicie wyplenić tego procederu nie udało mu się; odbudowanie jedności królestwa oraz wzrost znaczenia rodu sprawiły jednak, że elektorzy tym razem nie zgodzili się na wybranie następcą jego syna Albrechta, który wprawdzie w 1298 pokonał swojego poprzednika Adolfa z Nassau, ale w XIV korona Rzeszy (oraz zazwyczaj cesarska) przeszła w ręce innych dynastii (Wittelsbachów, a następnie Luksemburgów) i dopiero w drugiej połowie XV wieku zaczęli ją dzierżyć, z jednym wyjątkiem, nieprzerwanie, aż do końca istnienia (1806) I Rzeszy i Świętego Cesarstwa.
Profesor Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
