Ramalho Ortigão
100 lat temu, 27 września 1915 roku zmarł w Lizbonie, w wieku 78 lat (ur. 24 X 1836), José Duarte Ramalho Ortigão, pisarz i myśliciel; urodził się jako najstarszy z licznego potomstwa oficera artylerii; studiował (lecz nie ukończył) prawo w Koimbrze i bardzo wcześnie zaczął pracę jako dziennikarz w licznych czasopismach; w 1866 został ranny w pojedynku na szpady z socjalistycznym pisarzem Antero de Quentalem, który w trakcie słynnego sporu literackiego (Questão Coimbrã) obraził ślepego starca, „ultraromantycznego” poetę Antónia Feliciano de Castilho; Tajemnica drogi do Sintry (1870) zapoczątkował portugalską powieść detektywistyczną, a w tym samym roku opublikował również erotyczne Różowe historie, lecz jego głównym osiągnięciem literackim jest cykl Kolce (As Farpas); był jedną z głównych postaci Pokolenia 70 (Geração de 70), które zaczynało jako ruch o charakterze pozytywistycznym, postępowym, kosmopolitycznym, antyklerykalnym i „europeizatorskim”, lecz wielu jego uczestników – wraz z Ortigão – szybko rozczarowało się do projektu modernizacyjnego i wysunęło przeciwny mu postulat „reportugalizacji” (reaportuguesamento) Portugalii; wraz z takimi intelektualistami, jak historyk Oliveira Martins, Guerra Junqueiro, Carlos Lobo d’Ávila, António Cândido, hr. de Sabugosa, markiz de Soveral i hr. de Arnoso założył grupę Os Vencidos da Vida [„Pokonani przez Życie”], która wysunęła program odbudowania prestiżu monarchii; po zamordowaniu w 1908 króla (w porządku sukcesji monarchii konstytucyjnej, a nie legitymistycznej) Karola I opublikował książkę Dom Carlos, męczennik, zaś po obaleniu monarchii złożył na ręce tymczasowego prezydenta, prof. Teófila Bragi dymisję ze stanowiska bibliotekarza Biblioteki Królewskiej i wyemigrował do Paryża, gdzie opublikował ostatnią serię Kolców, atakującą reżim republikański; powrócił do Portugalii w 1912 i zdążył jeszcze poprzeć założony w 1914, metapolityczny ruch monarchistyczny i tradycjonalistyczny pn. Integralizm Luzytański (Integralismo Lusitano); był komandorem rycerskiego Zakonu Chrystusa (Ordem Militar de Cristo) oraz członkiem licznych towarzystw naukowych i literackich w Portugalii, Brazylii i Hiszpanii.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
