Pierre Boutang
100 lat temu, 20 września 1916 roku urodził się w Saint-Étienne (Owernia) Pierre Boutang, filozof, poeta, powieściopisarz, krytyk literacki, diarysta, tłumacz, dziennikarz i publicysta, rojalista narodowy; ukończył filozofię w prestiżowej École normale supérieure; już w młodości znalazł się pod wpływem idei Charlesa Maurrasa, był jego sekretarzem oraz wszedł do redakcji L’Action Française; współpracę tę kontynuował po zainstalowaniu się dziennika w Lyonie, lecz po zajęciu przez Niemców zone libre w listopadzie 1942 roku przedostał się do Afryki Północnej, aby walczyć z Niemcami; uczestniczył w tymczasowym rządzie gen. Henri’ego Girauda, dowódcy francuskich wojsk kolonialnych w Tunezji i Maroku (1879-1949); po wojnie nawiązał ponownie współpracę ze środowiskiem Akcji Francuskiej i jej tygodnikiem Aspects de la France (nazwa Action française była ustawowo zakazana), a w komentarzach do własnego przekładu Obrony Sokratesa wskazywał paralelę pomiędzy obu skazańcami demokracji: Sokratesem i Maurrasem; we współpracy z literacką grupą „Huzarów” (R. Nimier, A. Blondin, J. Laurent, M. Déon) tworzył blok oporu przeciwko dominacji w powojennym życiu intelektualnym komunistów oraz egzystencjalistycznych „entreprenerów nihilizmu” na czele z J.-P. Sartre’m; wraz ze swoim przyjacielem i również filozofem – Michelem Vivierem (1921-1958) założył w 1955 roku tygodnik La Nation française; podtrzymując w zasadzie tradycję maurrasistowską przeprowadzał tam jednak rewizję nacjonalizmu integralnego w szeregu punktów, przede wszystkim odcinając się od antysemityzmu (popierał też państwo Izrael jako, jego zdaniem, reprezentanta Europy na Bliskim Wschodzie, oraz chwalił jego militarny etos); w 1958 roku poparł gen. Ch. de Gaulle’a i jego powrót do władzy, a Konstytucję V Republiki uznał za wyrażającą „ducha monarchistycznego” w praktyce; jego gaullistowskimi przyjaciółmi byli zwłaszcza: premier Michel Debré i „szara eminencja” do spraw afrykańskich Jacques Foccart; kryzys w środowisku Nation française wywołała sprawa algierska, kiedy odeszli założyciele pro-oasowskiego Esprit public (R. Girardet, R. Laudenbach i in.), lecz Boutang, mimo potępiania terroru FLN, odmówił poparcia OAS i pozostał „filogaullistą” aż do 1967 roku, kiedy redagowany przezeń tygodnik upadł, a on przestał wypowiadać się publicznie w sprawach bieżących; wykładał filozofię w Liceum Turgota, a w 1974 otrzymał katedrę metafizyki na Sorbonie, którą zajmował aż do emerytury w 1984; po goszystowskiej rewolucji w maju 1968 nawiązał ponownie związki ze środowiskiem Akcji Francuskiej; był także do konca życia przyjacielem i zwolennikiem orleanistycznego pretendenta do korony francuskiej, księcia Henryka, zwanego »hrabią Paryża« (comte de Paris); zmarł w 1998 roku; w filozofii politycznej podstawową inspirację swojego rojalizmu w maurrasizmie łączył z wielorakimi wpływami, zarówno dawnych mistrzów (Platon, Boecjusz, św. Tomasz z Akwinu, Bossuet, Hegel), jak współczesnych (zwłaszcza „sokratyka chrześcijańskiego” Gabriela Marcela), dążąc do odbudowania fundamentów monarchizmu w metafizyce i teologii chrześcijańskiej z ich wiodącymi tematami polityki jako troski o dobro wspólne, prawowitości, źródła władzy i sprawiedliwości; jego trzytomowa Ontologia tajemnicy jest z kolei jedną z najbardziej ambitnych współczesnych prób odnowienia systematycznej metafizyki; jako krytyk literacki dał nowe odczytania dzieł twórców z różnych epok i literatur narodowych, od starożytności po Faulknera i Kafkę; na dogłębne poznanie i odczytanie czeka wciąż jego własna twórczość, choć może onieśmielać wielością uprawianych dyscyplin, gatunków i tematów, a nawet samą objętością, nadto pisane przez pół wieku i liczące w rękopisie 5000 stron jego dzienniki metafizyczne wciąż nie zostały w całości opublikowane.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
