Ofiary masakry w Paracuellos de Jarama
80 lat temu, 7 listopada 1936 roku, w pierwszej z 33 wielotysięcznych masakr (sacas), trwających do 4 grudnia, w Paracuellos de Jarama k. Madrytu, zginęli m.in.:
– w wieku 59 lat (ur. 14 I 1877), Jesús Cánovas del Castillo y Vallejo, prawnik, ekonomista i ziemianin, członek rodziny, która wydała najwybitniejszego polityka konserwatywno-liberalnego w XIX-wiecznej Hiszpanii – wielokrotnego premiera w epoce Restauracji, Antonia Canovasa del Castillo (1828-1897), deputowany do Kongresu z ramienia Partii Konserwatywnej w latach 1921-23, w okresie II Republiki działacz Partii Agrarnej
– Ricardo de la Cierva y Codorníu, prawnik i polityk; syn polityka Partii Konserwatywnej oraz wielokrotnego ministra wielu resortów w epoce Restauracji – Juana de la Cierva y Peñafiel (1864-1938), młodszy brat wynalazcy prototypu helikoptera – inż. Juana de Cierva y Codorníu (1895-1936), ojciec znakomitego historyka oraz ministra kultury w rządzie Adolfa Suareza – Ricarda de la Ciervy y Hoces (1926-2015) oraz zdobywcy pierwszego hiszpańskiego Oskara za efekty specjalne – inż. Juana de la Ciervy u Hoces (ur. 1929); w latach 1920-23 deputowany do Kongresu z ramienia Partii Konserwatywnej; w II Republice należał do katolickiej partii Akcja Ludowa (Acción Popular), a następnie przystąpił do narodowo-radykalnej Falangi Hiszpańskiej (Falange Española); pracował jako prawnik w Ambasadzie Norwegii; aresztowany przez zdradę kolegi, kiedy z lotniska Barajas próbował wydostać się z Madrytu, aby połączyć się z żoną i sześciorgiem dzieci, był więziony w Modelo, a przez cały czas uwięzienia kilku członków rządy Frontu Ludowego zwodziło ambasadora norweskiego możliwością jego uwolnienia;
– w wieku 57 lat (ur. 27 IX 1879), Manuel Delgado Barreto, dziennikarz i polityk zrazu konserwatywny, potem nacjonalistyczny i filofaszystowski; pochodził z Teneryfy na Kanarach, gdzie w młodości założył Ateneum Literackie oraz periodyki Gente Nueve i La Opinión; w 1901 przeniósł się do Madrytu, gdzie został redaktorem naczelnym dziennika El Globo, a następnie La Correspodencia de España; kierował również kilkoma periodykami satyrycznymi, jak Bromas y Veras [„Zmyślenia i Prawdy”], El Mentidero [„Kłamca”] i Gracia y Justicia [„Łaska i Sprawiedliwość”]; w latach 1914-16 i 1919-20 był konserwatywnym deputowanym do Kongresu z Santa Cruz de Tenerife – w Partii Konserwatywnej należał do grona reformistycznych społecznie mauristas, czyli zwolenników pięciokrotnego premiera Antonia Maury (1853-1925); po „marszu na Rzym” zainteresował się faszyzmem i w organie maurystów La Acción opublikował tekst postulujący zbudowanie w Hiszpanii podobnego ruchu; od września 1925 do kwietnia 1936 kierował dziennikiem La Nación, który w okresie dyktatury gen. Miguela Prima de Rivery (1870-1930) propagował zasady Unii Patriotycznej; pomiędzy 1927 a 1930 był także członkiem Konsultatywnego Zgromadzenia Narodowego; po ustanowieniu II Republiki, w lipcu 1930 założył, wraz José Maríą Albiñana (1883-1936) opozycyjną i monarchistyczną Hiszpańską Partię Nacjonalistyczną (Partido Nacionalista Español), która już na początku wojny domowej dokonała fuzji z karlistami; w lutym 1933 został dyrektorem efemerycznego tygodnika El Fascio, następnie zbliżył się do monarchistyczno-konserwatywnego Bloku Narodowego pod przywództwem José Calvo Sotelo (189-1936), atakując jednocześnie bardziej umiarkowaną i chadecką Konfederację Autonomicznych Prawic Hiszpańskich (CEDA), kierowaną przez J.M. Gil-Roblesa (1898-1980); przedstawiając się podczas wyborów w lutym 1936 jako kandydat kontrrewolucyjny, nie ukrywał przekonania, że musi dojść do konfrontacji zbrojnej pomiędzy lewicą a prawicą; po zwycięstwie Frontu Ludowego jego dziennik został zamknięty przez nowy reżim; aresztowany po wybuchu wojny domowej w swoim domu 20 lipca 1936, został przewieziony do madryckiego więzienia Modelo;
– w wieku 54 lat (ur. 3 XI 1882), Hernando Carlos María Teresa Fitz-James Stuart y Falcó Portocarrero y Osorio, grand Hiszpanii, XVIII książę (duque) de Peñaranda de Duero, XIII markiz (marqués) de Valderrábano, XI hr. (conde) de Montijo, marszałek dworu (gentilhombre de cámara) króla de facto »Alfonsa XIII«; sukcesor kastylijskiego, książęcego Domu Alba de Tormes, złączonego ze szkockim z pochodzenia Domem Fitz-James Stuart, wywodzącym się od syna naturalnego Jakuba VII(II), Jamesa Fitz-James, ks. Berwicku; zdobywca (wraz ze swoim starszym bratem Jakubem, XVII księciem de Alba de Tormes i X ks. Berwicku, oraz trzema innymi zawodnikami) srebrnego medalu w polo na Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii w 1920 roku;
– w wieku 36 lat (ur. 27 VIII 1900), Federico Salmón Amorín, prawnik, polityk i dziennikarz katolicki; pochodził z Alicante; po ukończeniu studiów prawniczych na uniwersytecie w Walencji został (1924) prokuratorem (abogado del Estado) w Murcji, wykładając także prawo publiczne na tamtejszym uniwersytecie; już jako student był głęboko zaangażowany religijnie jako założyciel Federacji Studentów Katolickich, a w Murcji przystąpił do Krajowego Stowarzyszenia Propagandystów Katolickich (ACNdP) oraz został dyrektorem gazety La Verdad [„Prawda”]; po nastaniu II Republiki wstąpił do katolickiej Akcji Ludowej (Acción Popular), która w 1933 zintegrowała się z Konfederacją Autonomicznych Prawic Hiszpańskich (CEDA); z jej ramienia w 1933 został deputowanym do Kortezów z Murcji; po zwycięstwie wyborczym centroprawicy, od maja do września 1935 był ministrem pracy, zdrowia i opieki społecznej w gabinecie radykała Alejandra Lerroux (1864-1949), a od września do grudnia ministrem sprawiedliwości w gabinecie liberała Joaquina Chapapriety (1871-1951); był autorem ustawy z 26 VI 1935 o prognozowaniu bezrobocia, która zakładała ulgi podatkowe dla firm deweloperskich budujących tanie mieszkania dla robotników; uwięziony na początku wojny domowej wraz z przyjacielem Rafaelem Vinaderem, który go ukrywał w swoim domu i przewieziony do więzienia Modelo;
– w wieku 48 lat (ur. 3 XII 1887), José San Germán Ocaña, powieściopisarz i dziennikarz; urodził się na Kubie jako syn kapitana karabinierów, lecz po utracie wyspy przez Hiszpanię w 1898 zamieszkał w byłej metropolii; redagował dziennik El Cantábrico [„Kantabryjczyk”] w Santander, a w 1908 przeniósł się do Madrytu, gdzie rozpoczął karierę literacką oraz był reporterem El Diario Universal; należał do grupy Młodzieży Liberalnej, która w 1910 zmieniła nazwę na Młodzi Liberałowie (Jóvenes Liberales); od 1913 był komentatorem La Correspondencia de España, a następnie wszedł do redakcji monarchistycznego dziennika ABC; od 1925 był redaktorem nacjonalistycznego dziennika La Nación, założonego przez Manuela Delgado Barreto; w latach 1927-28 był członkiem Rady Kierowniczej Madryckiego Stowarzyszenia Prasowego, a w 1934 został wiceprzewodniczącym Autonomicznego Związku Dziennikarzy; w 1934 przystąpił do narodowo-radykalnej Falangi Hiszpańskiej oraz opublikował swoją ostatnią książkę będącą pokłosiem kilku podróży do Włoch na zaproszenie B. Mussoliniego: Żydzi, masoni i marksiści przeciwko Italii; po wybuchu wojny domowej uwięziony w Modelo.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
