O. Erich Przywara SJ
125 lat temu, 12 lub 19 października 1889 roku urodził się w Katowicach, w mieszanej rodzinie (ojciec Polak, matka Niemka), O. Erich Przywara SJ, filozof i teolog; do zakonu jezuitów wstąpił w 1908, a święcenia kapłańskie przyjął w 1920 roku; współredagował w Monachium Stimmen der Zeit, zamknięte w 1941 roku przez policję hitlerowską; był zdecydowanym przeciwnikiem narodowego socjalizmu, którego volkistowską i antysemicką „teologię” uważał za „groteskową” (krytykując jednocześnie „żydowski mesjanizm”); przyjaźnił się z Edytą Stein (św. Teresą Benedyktą od Krzyża); po II wojnie światowej współpracował z integralnie konserwatywnym Ruchem Zachodnim (Abendländische Bewegung); w filozofii nawiązywał do patrystyki (Dionizy Pseudo-Areopagita, św. Augustyn), św. Tomasza z Akwinu i bł. J.H. Newmana; jego głównym osiągnięciem jest teoria analogii wiary na podstawie analogii bytu: przyjmował dwa typy analogii – immanentną (pozwalającą opisać wzajemne powiązania w bycie składników zmiennych i stałych) oraz transcendującą (dzięki której możemy odpowiedzieć na klasyczne pytanie metafizyki: dzięki czemu coś istnieje; kryterium prawowierności doktryny analogii stanowi natomiast formuła Soboru Laterańskiego V (1215): „między Stwórcą a stworzeniem nie można stwierdzić takiego podobieństwa, które wykluczałoby stwierdzenie niepodobieństwa między nimi”; jego teorię krytykował protestancki teolog K. Barth, który widział w niej odrodzenie pogańskiej ontologii neoplatońskiej, lecz później wycofał się z tego zarzutu; sam Przywara wywarł wpływ na H.U. von Balthasara i J. Piepera; zmarł w 1972 roku.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Kalendarium
