o. Augustin Barruel SJ
275 lat temu, 2 października 1741 roku urodził się w Villeneuve-de-Berg (Owernia) o. Augustin [de] Barruel SJ, pisarz kontrrewolucyjny; pochodził z rodziny szlacheckiej; do zakonu jezuitów wstąpił w 1756, a po ich wygnaniu z Francji (1764) dekretem Ludwika XV przebywał najpierw w Polsce, a następnie w Czechach, gdzie ukończył studia teologiczne i otrzymał (w Chomutowie) święcenia kapłańskie; przez jakiś czas nauczał na Morawach, a następnie powrócił do Francji jako nauczyciel prywatny słowackiej rodziny arystokratycznej; aż do kasaty Towarzystwa Jezusowego (1773) przez papieża Klemensa XIV przebywał w domu zakonnym w Awinionie; następnie został nauczycielem dzieci księcia Franciszka Ksawerego Saskiego (syna króla Polski, Augusta III); od 1774 do 1784 był stałym współpracownikiem L’Année littéraire konserwatywnego oponenta Encyklopedystów – Élie Frérona (1718-1776), wspierającym jego antyoświeceniowe kampanie, które kontynuował w latach 1788-92 w Journal ecclésiastique; na początku rewolucji sprzyjał demokratyzacji społecznej (czego dowodem była też rezygnacja z partykuły szlacheckiej przed nazwiskiem), lecz przeszedł do opozycji po uchwaleniu (1790) schizmatyckiej de facto Konstytucji Cywilnej Kleru; w 1792 wyemigrował do Londynu, gdzie gościny udzielił mu Edmund Burke; powrócił do Francji po 18 brumaire’a (1799) Napoleona Bonaparte; w 1803 ogłosił apologię konkordatu z 1801, po czym został mianowany przez Pierwszego Konsula kanonikiem katedry Notre Dame w Paryżu, lecz w 1811 został uwięziony przez uzurpatora z powodu stanięcia w obronie papieża Piusa VII; po przywróceniu zakonu jezuitów w 1814 wystosował prośbę do o. P.-J. de Clorivière’a (1735-1820), który miał odbudować zakon we Francji, o ponowne przyjęcie do Towarzystwa; uzyskał zgodę, lecz musiał odbyć (w wieku 73 lat) ponowny nowicjat; zmarł w 1820 roku; do historii przeszedł – z wątpliwą reputacją wyznawcy „konspiracjonizmu” – jako autor pięciotomowej Historii jakobinizmu (przetłumaczonej na język polski już w 1812 przez ks. Karola Surowieckiego), w której przedstawiał rewolucję jako efekt antychrześcijańskiego spisku towarzystw tajnych, na czele z masonerią (do której w młodości, jak przyznał, sam należał), różokrzyżowców, „nowych templariuszy”, protestantów oraz Żydów, przy czym za główną ze sprężyn tego spisku uważał bawarskie Towarzystwo Iluminatów, założone 2 V 1776 przez eks-jezuitę, wojującego ateistę oraz komunizującego wroga wszelkiego porządku społecznego – Adama Weishaupta; jeżeli nawet jego interpretacja była zbyt uproszczona, a szczególna rola iluminatów – niedowiedziona, to przygotowanie rewolucji przez sociétés de pensée zostało później dowiedzione naukowymi metodami przez Augustina Cochina i innych historyków.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
