Maurice Barrès
90 lat temu, 4 grudnia 1923 roku zmarł w Paryżu, w wieku 61 lat, (Auguste-) Maurice Barrès, powieściopisarz, eseista, publicysta i polityk nacjonalistyczny; w młodości skrajnie egotystyczny indywidualista („kult mojego Ja”), który następnie odkrył, że „ja” jest drzewem wrośniętym w grunt rodzimy – naród, który jest posiadaniem starożytnego cmentarza; wróg parlamentaryzmu i zwolennik prezydenckiej republiki plebiscytarnej „republikanin – rewizjonista”); antyniemiecki rewanżysta, antysemita i antydreyfusard; jako pierwszy w historii użył (4 VII 1892) określenia „nacjonalizm” w sensie stricte politycznym (Tradycja – Protekcja – Decentralizacja) i przeciwstawnym kosmopolityzmowi, a także (1896) „narodowo-socjalistyczny”; deputowany bulanżystowski z Nancy (1889-93) i z ramienia Sojuszu Republikańsko-Demokratycznego z Paryża (1906-23); założyciel i przywódca Ligi Ojczyzny Francuskiej (1898-1914), protektor Ch. Maurrasa i Action Française (lecz nie monarchista); „katolik-ateista” broniący Kościoła, jako dziedzictwa narodowego, przed antyklerykalizmem Republiki, oraz propagator kultu św. Joanny d’Arc; w 1914 proklamował „unię świętą” wszystkich patriotów francuskich („rodzin duchowych Francji”) niezależnie od ich przekonań politycznych i religijnych; w 1919 stanął wraz z b. socjalistą A. Millerandem na czele Bloku Narodowego, który wytworzył w Izbie zdominowanej przez weteranów („Bleu horizon”) większość centroprawicową; jako zwolennik utworzenia ponadetnicznej, regionalnej Wielkiej Nadrenii, wyrażającej celtycko-romańsko-germański „geniusz Renu”, krytyk neojakobińskich (nacjonalitarnych) konsekwencji postanowień traktatu wersalskiego; od 1906 członek Akademii Francuskiej (krzesło 4); w fikcyjnym „procesie” urządzonym przez dadaistów (1921) skazany na 20 lat ciężkich robót za „zbrodnię przeciwko bezpieczeństwu ducha”; kondukt w jego „pogrzebie narodowym” prowadzili: abp Paryża, L.-E. kard. Dubois, prezydent A. Millerand, premier R. Poincaré i marszałek F. Foch.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Kalendarium
