Martin Heidegger
40 lat temu, 26 maja 1976 roku zmarł we Fryburgu Bryzgowijskim, w wieku 86 lat (ur. 26 IX 1889), Martin Heidegger, filozof; studiował we Fryburgu i w Marburgu pod kierunkiem Heinricha Rickerta, pozostawał też pod wpływem fenomenologii Edmunda Husserla; od 1923 roku profesor nadzwyczajny w Marburgu, a od 1927 – jako następca Husserla – profesor filozofii (i w roku akademickim 1933/34 rektor) uniwersytetu we Fryburgu; uważany przez wielu za największego filozofa XX wieku, stworzył własny system ontologiczny w ramach szeroko rozumianego nurtu filozofii egzystencji („egzystencjalizmu”); rdzeniem tej ontologii jest rozróżnienie pomiędzy tradycyjną kategorią ontologiczną, czyli Bytem, na którym dotychczas koncentrowała się uwaga filozofów, a egzystującym w czasie (Zeit) Byciem (das Sein) tegoż bytu; to zróżnicowanie tworzy tzw. różnicę ontologiczną, której najważniejszym skutkiem jest pewien szczególny byt, nazwany Dasein (dosłownie: „tu-bycie”, w tłumaczeniach polskich oddawany jako Jestestwo, Bycie-tu-oto, Jawnobycie, Obecność), przekraczający Byt w kierunku Bycia; ten właśnie specyficzny (dla człowieka) sposób Bycia, który jest dany Dasein, nazywa się Egzystencją; dopiero Dasein, zdaniem Heideggera, uobecnia Byt, będąc „byciem-w-świecie”, zaś dwie stronami egzystencji są możliwość i faktyczność; przekraczając Byt w kierunku Bycia, Dasein wkracza jednocześnia w nicość, albowiem staje w obliczu nagiego faktu, iż w otaczającym go świecie nie ma żadnego punktu oparcia, a nieodwołalnym kresem i nieprzekraczalną możliwością Bycia jest śmierć: Dasein okazuje się więc „Byciem-ku-śmierci”; odkrycie tego stanu rzeczy wywołuje Trwogę (Angst), która może pogrążyć człowieka w egzystencji nieautentycznej zapomnienia Bycia i Upadania (Verfallen), może też jednak wyzwolić w nim męstwo, pozwalające wkroczyć na drogę egzystencji autentycznej, czyli oświetlającej sens Bycia; całościową strukturę Dasein można ująć jako Troskę (Sorge) o Bycie; polityka nie była nigdy przedmiotem szczególniejszej uwagi filozofa, wyjąwszy kompromitujący go okres współpracy z narodowym socjalizmem i członkostwa w NSDAP przez cały okres III Rzeszy; tłumaczył to później nadzieją na ratunek przed dwoma największymi zagrożenia dla Bycia: amerykanizmem i sowietyzmem; po wojnie „zdenazyfikowany” i odsunięty od nauczania.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
