Manuel de Barros Leitão e Carvalhosa
225 lat temu, 18 listopada 1791 roku urodził się w Lizbonie Manuel Francisco de Barros e Sousa de Mesquita de Macedo de Leitão e Carvalhosa, 2.º wicehr. (visconde) de Santarém, historyk, geograf, dyplomata i polityk legitymistyczny, ojciec nowoczesnej portugalskiej historiografii i geografii historycznej; syn 1.º wicehr. de Santarém (João Diogo de Barros Leitão Carvalhosa); w wieku 11 lat wstąpił do Kolegium Szlacheckiego, które ukończył w 1807; po najeździe napoleońskim towarzyszył królowi Janowi VI i jego rodzinie w Brazylii, gdzie podjął w Archiwum Królewskim w Rio de Janeiro systematyczne badania nad historią dyplomaci portugalskiej; w 1814 został mianowany sekretarzem ministra spraw zagranicznych, Antonia Saldanhy de Gama, mającym mu towarzyszyć na Kongresie Wiedeńskim, lecz już z pokłady korwety został cofnięty, aby wyszukiwać dokumenty mające uzasadniać portugalskie prawa do terytoriów w Ameryce Południowej; ostatecznie do Europy powrócił dopiero w 1819 i (zahaczając o Anglię) objął stanowisko charge d’affaires w Kopenhadze; po zwycięstwie puczu masońsko-liberalnego w Portugalii (1820) podał się do dymisji i odmówił powrotu do kraju; w styczniu 1821 brał nieoficjalnie udział w Kongresie Świętego Przymierza w austriackiej Lublanie; powrócił do Portugalii dopiero po powrocie króla Jana VI z Brazylii (1821) i został członkiem Królewskiej Akademii Nauk w Lizbonie; w 1823 odmówił przyjęcia funkcji posła i ministra pełnomocnego w USA, przyjął natomiast urząd naczelnego strażnika Archiwum Królewskiego (Torre de Tombo); w okresie rządów konstytucyjnych Piotra IV został w czerwcu 1826 ministrem handlu i przemysłu, a w sierpniu – marynarki i terytoriów zamorskich; za regencji Dom Miguela został (w lutym 1828) ministrem spraw zagranicznych i piastował ten urząd również po proklamowaniu Dom Miguela królem Michałem I przez Kortezy Trzech Stanów, aż do końca (1834) domowej Wojny Dwóch Braci (A Guerra de Dois Irmãos); po pokonaniu legitymistów przez liberałów (wspomaganych militarnie przez Anglię oraz nowe, liberalne reżimy Hiszpanii i Francji) został aresztowany, a następnie skazany do dożywotnie wygnanie; żył odtąd w Paryżu, zyskując międzynarodowe uznanie swoimi dziełami, tłumaczonymi na francuski i angielski; został członkiem Instytutu Francuskiego, Brazylijskiego Instytutu Historycznego i Geograficznego, towarzystw geograficznych w Berlinie, Frankfurcie, Londynie, Paryżu i Petersburgu; został też kawalerem Zakonu Chrystusa (Ordem de Cristo), hiszpańskiego zakonu Santiago i otrzymał liczne odznaczenia hiszpańskie oraz brazylijskie; w 1856 uzyskał prawo powrotu do Portugalii, lecz już w styczniu tego roku zmarł w Paryżu; w przedmowie do reedycji jego monumentalnego dzieła o historii i teorii Kortezów Generalnych, António Sardinha (1887-1925) uznał go za głównego prekursora Integralizmu Luzytańskiego.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
