Ludwik XII
500 lat temu, 1 stycznia 1515 roku zmarł w Paryżu, w wieku 52 lat, Ludwik XII [Louis XII] z dynastii Walezjuszy (linia Valois-Orléans), zw. Ojcem Ludu (le Père du Peuple), „Synem Ludu”, „Królem Chłopów”, „Ojcem Ojczyzny”, Sprawiedliwym i Wielkim; prawnuk króla Francji Karola V Mądrego, syn księcia-poety Karola I Orleańskiego, od 1465 roku książę Orleanu; jego pierwsze małżeństwo – z Joanną Francuską (córką Ludwika XI, beatyfikowaną w 1742 i kanonizowaną w 1950), ułomną i garbatą – nie było skonsumowane i zostało anulowane w 1498 przez papieża Aleksandra VI; w 1488 wszczął rebelię przeciwko królowi Karolowi VIII, jako obrońca niezależności Bretanii (i konkurent do ręki Anny Bretońskiej); pokonany 28 VII 1488 w bitwie pod Aubin-du-Cormier, został na trzy lata uwięziony z wieży zamku Bourges, gdzie nie szczędzono mu upokorzeń (o jego wielkoduszności i rozumie stanu świadczy, że kiedy jego pogromca, marszałek La Tremoille, przyniósł mu wieść o śmierci króla, poprzedzonej zgonami trzech jego synów, co Ludwika czyniło niespodziewanie sukcesorem tronu, położywszy dłoń na ramieniu strwożonego wodza rzekł: „Wierzę, panie Tremoille, że służyć będziesz koronie z równą jak zawsze lojalnością”, a zwracając się do dworzan dodał: „Niegodnym było honoru króla Francji mszczenie uraz księcia Orleanu”); będąc z mocy prawa od 7 kwietnia 1498 roku królem Francji, ukoronowany został 27 maja; kontynuował ekspansywną politykę swojego poprzednika na Półwyspie Apenińskim, podbijając (1499) Księstwo Mediolańskie i stając się jego księciem (z dwumiesięczną przerwą w 1500) do 1512 roku i zdobywając Genuę, nie udało mu się natomiast wydrzeć na dłużej z rąk hiszpańskich Królestwa Neapolu (acz w latach 1501-04 był jego królem); mimo odniesienia w 1512 zwycięstwa nad armią hiszpańsko-papieską pod Rawenną, jeszcze w tym samym roku Francuzi zostali wyparci z Włoch przez wojska Świętej Ligi (Państwo Kościelne, Wenecja, kantony szwajcarskie, Hiszpania i Anglia), a w 1513 pokonani przez Szwajcarów pod Novarą; w rządzeniu królestwem słynął z obrony uciśnionych i wstrzemięźliwości w nakładaniu ciężarów podatkowych (tytuł „Ojca Ludu” nadały mu Stany Generalne w 1506 roku); jego śmierć symbolizuje przejście od średniowiecznej monarchii korporacyjnej, umiarkowanej i mieszanej, zasięgającej rady Stanów – opisanej przez największego teoretyka francuskiej la monarchie mixte jego czasów, abpa C. de Seyssela – do nowożytnej monarchii absolutnej, zainaugurowanej przez linię Valois-Orléans-Angoulême, a rozwiniętej przez Burbonów.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
