Ludwik Górski
1 maja 1818 roku urodził się w Końskich (Świętokrzyskie) Ludwik Górski h. Boża Wola, ziemianin, agronom, polityk i publicysta, jeden z pierwszych polskich teoretyków konserwatyzmu; syn Franciszka Górskiego (1783-1838), ppłk. w armii Księstwa Warszawskiego i gen. brygady Wojsk Polskich Królestwa Polskiego, starszy brat polityka „Białych” Konstantego Górskiego (1827-1901); jako jeden z pierwszych ziemian w Kongresówce wprowadził nowoczesne metody gospodarowania na roli i działał na rzecz uwłaszczenia włościan; w latach 40. XIX wieku był jednym z najbardziej aktywnych „klemensowczyków”, tj. uczestników zjazdów ziemian w Klemensowie, organizowanych przez nieformalnego lidera konserwatystów Królestwa Polskiego, Andrzeja hr. Zamoyskiego (1800-1874); był też jednym z inicjatorów i założycieli (1856) Towarzystwa Rolniczego oraz opracował jego ustawy; od 1864 roku działał w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim i aż do 1904 był prezesem jego Komitetu; rozwijał program pracy organicznej, fundował kościoły i domy zakonne, publikował rozprawy w czasopiśmie „Niwa”; jako gorliwy i ultramontański katolik był bardzo dobrze ustosunkowany w Watykanie; zmarł w 1908 roku; w roku jego śmierci ukazał się jego Wybór pism, zawierający m.in. opublikowana anonimowo w 1853 roku w Lipsku broszurę O konserwatorstwie w Polsce, będącą pierwszym programem polskiej polityki konserwatywnej; poddając przy okazji krytyce „zmieszczaniały” konserwatyzm zachodnioeuropejski (typu orleanistycznego), podkreślał, że polski konserwatyzm musi bronić tradycji narodowej i rozwijać siły organiczne narodu, z których wciąż najważniejszą jest szlachta; zamiast nawiązywać do sceptycznego i zmaterializowanego konserwatyzmu europejskiego, który chce bronić tylko status quo, trzeba powrócić do „arcykonserwatorskich” tradycji (częściowo już zapomnianych) szlachty polskiej: jej szczerości, patriotyzmu, odwagi, łagodności charakteru, bezinteresowności, wstrętu do nowinek, umiłowania wolności, żywej wiary i chrześcijańskiej pokory; polską tradycją jest przede wszystkim religia katolicka, więc podstawą działania konserwatywnego musi być obrona Kościoła i cywilizacji katolickiej; zgubę Polsce przyniosło naśladowanie filozofii tzw. Oświecenia i odwrócenie się elit od katolicyzmu; z drugiej strony również laicyzacja Europy podkopała rację istnienia Polski, ponieważ była ona jednak postrzegana przez Zachód jako siedlisko „obskurantyzmu”, więc rozebranie Polski przez oświeconych despotów nie budziło sprzeciwu; zamordowanie katolickiej Polski i zamordowanie we Francji katolickiego króla są dwiema wielkimi zbrodniami bezbożnego wieku XVIII; Górski zauważał, że skoro siła narodu spoczywa w jego tradycji, to rewolucjoniści pragnący niepodległości i wierzący w żywotność narodu, ale gardzący tradycją i ją odrzucający, popadają w sprzeczność; choć środki przez nich używane są złe, to jednak ich cel, czyli niepodległość, jest święty i korzystnie odróżnia ich od rewolucjonistów europejskich, których celem jest przewrót społeczny; odzyskanie niepodległości wymaga nie tylko zerwania z metodami rewolucyjnymi oraz stawania w obronie wiary i tradycji, ale również harmonii społecznej, wykształcenia społeczeństwa i dobrobytu mieszkańców, nie może bowiem odzyskać niepodległości naród niebędący silnym społeczeństwem.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
