Książę Franciszek Ksawery Burbon Parmeński
125 lat temu, 25 V 1889 roku urodził się w Villa Pianore w Camaiore k. Viareggio (księstwo Lukki) Książę Franciszek Ksawery Burbon Parmeński (wł. Francesco Saverio Carlo Maria di Borbone-Parma; hiszp. Francisco Javier Carlos María de Borbón Parma y Braganza), syn ostatniego panującego księcia Parmy i Piacenzy Roberta I (1848-1907), brat (między innymi) cesarzowej austrackiej i królowej Węgier Zyty, ojciec obecnego prawowitego dziedzica koron hiszpańskich Sykstusa Henryka; podczas I wojny światowej służył wraz z bratem Sykstusem w armii belgijskiej i obaj bracia (w porozumieniu z papieżem Benedyktem XV) podjęli próbę doprowadzenia do przerwania ogólnoeuropejskiej rzezi przez doprowadzenie do separatystycznego pokoju pomiędzy Austro-Węgrami a Ententą; 23 I 1936 roku bezdzietny prawowity król Hiszpanij Alfons Karol I (zmarły dziewięć miesięcy później), ustanawiając regencję, wyznaczył go na regenta Wspólnoty Tradycjonalistycznej; po zwycięskim zakończeniu krucjaty w kwietniu 1939 roku Caudillo Francisco Franco zignorował jego apel o natychmiastowe przywrócenie monarchii tradycyjnej; podczas II wojny światowej powrócił (w stopniu pułkownika) do armii belgijskiej w dywizji włączonej podczas kampanii 1940 roku do armii francuskiej; zwolniony po zawieszeniu broni z wojska, włączył się w Ruch Oporu przeciwko okupacji niemieckiej, wyposażając stuosobowy oddział maquis w Allier; aresztowany przez Gestapo 22 VII 1944 i skazany na śmierć jako „terrorysta, komunista i agent angielski”, uratował życie dzięki interwencji marszałka Ph. Petaina, lecz był więziony w Clermont-Ferrand, a następnie w obozach koncentracyjnych Natzweiler-Struthof, Dachau (gdzie usiłowano doprowadzić do jego śmierci przeprowadzając mu trepanację czaszki – przez lekarza Żyda – bez znieczulenia) i Prax w Tyrolu, gdzie został wyzwolony przez armię amerykańską 8 V 1945; po wojnie wrócił do przewodzenia Wspólnocie Tradycjonalistycznej: 20 VI 1950 złożył tradycyjną przysięgę królów hiszpańskich na fueros baskijskie pod totemicznym dębem w Guernice, a w listopadzie 1951 na fueros katalońskie w sanktuarium w Montserrat; 20 V 1952 ogłosił koniec regencji i „odnowienie królewskości koron hiszpańskich, acz nie potwierdził oficjalnie proklamowania go przez karlistów królem podczas Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego w Barcelonie (31 V 1952); wydalony w 1956 roku z Hiszpanii, zamieszkał we Francji; oficjalnie tytuł królewski przyjął – jako Ksawery I – 17 I 1965 roku w austriackim Puchheim (Acto de Puchheim); od 15 III 1974 również tytularny książę (duca) Parmy i Piacenzy; 22 II 1972 uległ ciężkiemu wypadkowi samochodowemu; w ostatnich latach życia był maltretowany fizycznie i psychicznie przez najstarszego syna, ks. Karola Hugona i jego trzy siostry (w tym „czerwoną księżniczkę” Marię Teresę), wymuszających na nim siłą i szantażem (groźbami zamordowania ks. Sykstusa) abdykację (20 IV 1975) oraz akceptację dla ideologicznej transformacji karlizmu w socjalizm, co odwoływał, gdy odzyskiwał swobodę działania; zmarł 7 V 1977 w szpitalu w Zizers k. Chur w Szwajcarii; jest pochowany w benedyktyńskim opactwie św. Piotra w Solesmes.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Kalendarium
