KAROL MŁOT
22 października 741 roku zmarł w Quierzy-sur-Oise (Pikardia), w wieku 55 lat (ur. 22 VIII 686), KAROL MŁOT (franc. Charles Martel, niem. Karl Martell), majordomus frankijskich Merowingów, faktyczny władca królestwa Franków, twórca potęgi rodu Karolingów, katechon chrześcijańskiej Europy; był nieślubnym synem Pepina (II) z Heristalu (635/640-714), lecz nie odziedziczył po ojcu rządów w żadnej części państwa Franków, a nawet został uwięziony przez wdowę po ojcu – Plektrudę; dopiero pod koniec 715 uciekł z więzienia i stanął na czele buntu możnych, którzy ogłosili go majordomem Austrazji; przez następne dwa lata toczył ze zmiennym szczęściem wojnę z królem Neustrii Chilperykiem II i jego majordomem Ragenfriedem (sprzymierzonymi z Fryzami), lecz ostatecznie (21 III 717) pokonał Neustryjczyków ; w 718 pokonał również (pod Soissons) oraz podporządkował sobie kolejnego sprzymierzeńca Neustrii – księcia Akwitanii Odona Wielkiego; następnie wyruszył na Sasów, których rozgromił w Lesie Teutoborskim i (w 719) wkroczył do Fryzji, którą sobie podporządkował oraz zainicjował jej ewangelizację wysyłając tam Wilibrorda, zw. później „apostołem Fryzji”; po śmierci Chilperyka II był już w stanie wyznaczyć jego następcę na tronie neustryjskim, w osobie Teuderyka IV; w latach 720-723 toczył boje z Bawarami: przy wsparciu Alamanów pokonał bawarskiego księcia Hugberta z rodu Agilolfingów i zmusił go do uznania zwierzchności Franków; kiedy z kolei w 730 zbuntowali się Alamanowie, po pokonaniu ich księcia Lantfrida, który zginął na polu walki, wcielił Alamanię bezpośrednio do państwa Franków; w 732 musiał stawić czoła drugiej już inwazji mauretańskiego emiratu Kordowy za Pireneje (pierwszą, w 721, powstrzymał Odon Wielki); nowy emir – Abdul Rahman Al Ghafiqi otrzymał wsparcie od kalifa i na czele silnej armii ruszył z zamiarem podbicia frankijskiej Galii; tym razem książę Odon nie zdołał go powstrzymać, poniósł klęskę w bitwie nad Garonną, utracił Bordeaux i zwrócił się do Karola z apelem o pomoc; Karol zebrał wyjątkowo liczną na owe czasy armię (niektóre źródła mówią nawet o 75 000 wojowników); mahometańscy najeźdźcy i Frankowie spotkali się na polu pomiędzy Tours a Poitiers; w bitwie, która przeszła do historii jako jedna z decydujących w dziejach świata, stoczonej 25 X 732, Karol zadał Maurom druzgocącą klęskę (zginął w niej także emir), zmuszając ich do odwrotu za Pireneje, ocalając rodzącą się Europę przed islamem, a samemu zyskując przydomek „Młot”; musiał jednak stawić czoła jeszcze jednej inwazji Maurów cztery lata później, którzy wykorzystując konflikt Karola z nowym księciem Akwitanii – Hunoldem, zajęli szereg miejscowości w Akwitanii i Langwedocji; przy pomocy króla Longobardów – Liutpranda Karol zdołał jednak odzyskać je wszystkie, a w 737 zadał mahometanom dwie decydujące klęski – pod Arles i nad rzeką Berre; w tym samym roku zmarł król Teuderyk IV, ale pozycja Karola była już tak silna, że mógł sobie pozwolić na niewyznaczenie żadnego z Merowingów nowym władcą i aż do 743 na tronie frankijskim (obejmującym ponownie już zjednoczone przez Karola królestwa Neustrii, Austrazji i Burgundii) panował wakat; umierając, faktyczną władzę podzielił między dwóch spośród trzech swoich synów: Karlomana (który otrzymał Austrazję, Alemanię i zwierzchnictwo nad Bawarią) i Pepina, zw. później Krótkim lub Małym (który otrzymał Neustrię, Burgundię i zwierzchnictwo nad Akwitanią), który później (753) zdetronizuje ostatniego Merowinga oraz zostanie pierwszym formalnym już władcą Franków i założycielem nowej dynastii (Karolingów); został pochowany w bazylice Saint-Denis.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
