Justynian I Wielki
13 listopada 565 roku zmarł w Konstantynopolu, w wieku 82 lat (ur. 11 V 483), Justynian I Wielki [właśc. Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus Magnus], najwybitniejszy z cesarzy bizantyńskich (właśc. wschodniorzymskich); drugi przedstawiciel dynastii justyniańskiej (pochodzenia trackiego), siostrzeniec cesarza Justyna I; za młodu był oficerem konnej straży przybocznej cesarza (Scholae Palatinae); w 525 roku poślubił Teodorę – mającą złą reputację, choć zapewne przejaskrawioną przez Prokopiusza z Cezarei i na pewno niepospolitą; 1 IV 527 został podniesiony przez Justyna I do godności koregenta i cztery dni później koronowany (wraz z Teodorą), a po jego rychłej śmierci (1 VIII 527) był już jedynym władcą; jego ambitny zamiar odbudowy integralnego Cesarstwa Rzymskiego zaowocował – dzięki zwycięstwom jego wodzów: Belizariusza i Narsesa – odbiciem Afryki, Italii, Sardynii, Korsyki oraz płd. części Hiszpanii i choć zdobycze te nie okazały się trwałe, a w 532 zagroziło mu bezpośrednio tzw. powstanie „Nika” („zwyciężaj!”) w Konstantynopolu, to za jego panowania Bizancjum stanęło w zenicie swojej potęgi; był gorliwym szerzycielem chrześcijaństwa (acz skażonego cezaropapizmem), budowniczym trzeciej bazyliki Hagia Sophia, kościoła San Vitale w Rawennie oraz wielu innych świątyni (a także budowli świeckich użyteczności publicznej) oraz pogromcą pozostałości pogaństwa (czego ofiarą padła także w 529 Akademia Platońska); bezsprzecznie najbardziej trwałym – i przekazanym później średniowiecznemu Zachodowi – osiągnięciem jego panowania były wielkie kodyfikacje prawa rzymskiego, naprzód tzw. Digestów (czyli zbioru opinii wybitnych prawników), a następnie (528-534) spisanie Corpus iuris civilis, zwanego potocznie Kodeksem Justyniana.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
