Julius Evola
40 lat temu, 11 czerwca 1974 roku zmarł w Rzymie, w wieku 76 lat, Julius Evola [właśc. Giulio Cesare Andrea bar. Evola], filozof, eseista, tłumacz, poeta i malarz, twórca jednego z dwu głównych (obok „perenializmu” R. Guenona) nurtów tzw. tradycjonalizmu integralnego, odwołującego się do pojęcia Tradycji Pierwotnej (Tradizione Primordiale); potomek sycylijskiej rodziny katolickiej pochodzenia hiszpańskiego; młodzieńcze wiersze pisał w poetyce futuryzmu; podczas I wojny światowej walczył z Austriakami jako porucznik piechoty górskiej; pod wpływem korespondencji z rumuńskim Żydem T. Tzarą w 1920 roku przyłączył się do dadaizmu, którego był aktywnym uczestnikiem, jako twórca i teoretyk (szczególnie cenione są dziś jego obrazy), nazywając swoją własną wersję tego kierunku „abstrakcjonizmem mistycznym” (astrattismo mistico), lecz w 1921 roku zerwał z nim, poświęcając się (samodzielnym) studiom filozoficznym; pierwszym etapem jego myśli był tzw. idealizm magiczny (a jego centralną ideą – zdradzającą wpływ bardzo później przezeń zwalczanego „aktualizmu” G. Gentilego – „indywiduum absolutne”), a w metapolityce – „imperializm pogański” (imperialismo pagano); we współpracy z ezoterykiem i neopitagoreistą A. Reghinim utworzył w 1926 roku hermetyczną Grupę UR, która jednak rozpadła się z powodu antymasońskiego nastawienia Evoli (będącego również wrogiem spirytyzmu, teozofii, antropozofii i psychoanalizy); z początku zainteresowany faszyzmem (współpracownik Regime Fascista, lecz nigdy nie był członkiem partii), głosił imperialny „hiperfaszyzm” i współpracował ze Szkołą Mistyki Faszystowskiej N. Gianiego, poróżnił się jednak z Mussolinim (który w 1930 roku kazał zamknąć, po wydaniu ledwie dziesięciu numerów, jego pismo La Torre) z powodu zawarcia układów laterańskich oraz uznając reżim za zbyt plebejski; już po poznaniu Guenona i jako tradycjonalista integralny zwrócił się ostatecznie ku tradycji gibelińskiej średniowiecznego Św. Cesarstwa, za którego symboliczną figurę uznał mit o poszukiwaniu Graala; w latach 30. zainteresował się również teoriami rasowymi, współpracując z czołowym włoskim rasistą G. Preziosim (a także z instytutem SS Ahnenerbe), lecz w przeciwieństwie do rasizmu biologicznego głosił „rasizm duchowy” (razzizmo spirituale); po upadku Mussoliniego, a następnie jego uwolnieniu, pozostał w RSI, lecz zarazem protestował przeciwko zniesieniu monarchii, co przypisywał naciskom niemieckim; zgłosił się na ochotnika na front wschodni, lecz w lutym 1945 roku, podczas bombardowania Wiednia przez lotnictwo sowieckie został ranny z nieodwracalnym skutkiem w postaci obrażeń rdzenia kręgowego, wskutek czego przez resztę życia swoją „rewoltę przeciw nowoczesnemu światu” musiał prowadzić z „pokładu” wózka inwalidzkiego; w 1951 roku został aresztowany i postawiony przed sądem z oskarżenia o apologię faszyzmu i inspirację neofaszystowskiej grupy FAR: przed sądem wygłosił błyskotliwą autoapologię, w której oświadczył, że idea faszystowska była absurdem, on sam zaś nie jest faszystą, lecz spadkobiercą wielkiej tradycji politycznej i doktryny państwa europejskiej prawicy, od Platona i Dantego po Metternicha i Bismarcka (bronił go też adwokat antyfaszysta F. Carnelutti, a wyrokiem sądu z 20 XI 1951 został całkowicie oczyszczony z zarzutów); przez cały okres powojenny, prócz publikowania kolejnych książek, współpracował z wieloma pismami, w tym La Sfida [„Wyzwanie”], Imperium, Monarchia, Barbarossa, Il Ghibellino, Ordine Nuovo, Il Conciliatore, Vie della Tradizione i Il Borghese, oraz redagował serię Horyzonty Ducha (Orrizonti dello Spirito) w wydawnictwie Mediterranae, pozostając także w stałym kontakcie z innymi wielkimi postaciami światowej prawicy intelektualnej (E. Jünger, M. Eliade, C. Schmitt, H. de Montherlant, G. Marcel, Pierre Pascal); stał się mistrzem nie tylko radykalnej prawicy (destra) antysystemowej (P. Rauti, A. Romualdi, G.F. Freda, G. Galli, F. Jesi, A. Plebe, G. De Turris), ale również tzw. neogibelinów i „evolianistów katolickich” (A. Mordini, S. Panunzio, P. Siena); zgodnie z jego życzeniem jego prochy zostały złożone w szczelinie lodowca Lyskamm Orientale pod masywem Monte Rosa w Alpach.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Kalendarium
