Joseph Conrad
80 lat temu, 3 sierpnia 1924 roku zmarł w Bishopsbourne (hrabstwo Kent), w wieku 66 lat, Joseph Conrad [właśc. Józef Konrad Teodor Korzeniowski h. Nałęcz], pisarz i marynarz; syn dramatopisarza i działacza niepodległościowego, zesłanego wraz z żoną do Rosji, Apollona Korzeniowskiego (1820-1869), po śmierci obojga rodziców wychowywany przez wuja Tadeusza Bobrowskiego; w 1874 roku wujechał z Polski do Marsylii, gdzie zajmował się kontrabandą broni dla hiszpańskich legitymistów podczas III wojny karlistowskiej; od 1878 do 1894 roku służył w brytyjskiej marynarce handlowej (stopień kapitana i poddaństwo brytyjskie otrzymał w 1886), po czym poświęcił się pisarstwu w języku angielskim, stając się mistrzem powieści psychologicznej (pisał również nowele, opowiadania, dramaty, eseje i wspomnienia) o silnym przesłaniu moralnym etyki heroicznej; pesymistyczny konserwatysta, ceniący „ducha narodowego” i szlachecki etos honoru i wierności, wróg materialistycznego i liberalnego kapitalizmu, imperializmu, carskiej autokracji, egalitaryzmu, opartej na idealistycznej antropologii russowskiej demokracji (na słowa Umowy społecznej „człowiek rodzi się wolnym” odpowiadał „człowiek rodzi się tchórzem”), tyranii demokratycznej zbrodniczych knowań tajnych towarzystw oraz rewolucjonistów anarchistycznych i socjalistycznych i wreszcie bolszewizmu; przenikliwy znawca mechanizmów działania służb sekretnych; mimo naturalizacji w Anglii nigdy nie zapomniał (wbrew fałszywym oskarżeniom Elizy Orzeszkowej) o swojej pierwszej ojczyźnie, pisząc z miłością o narodzie, który stał się ofiarą „zbrodni rozbiorów” i pod koniec życia nosił się z zamiarem powrotu do Polski.
prof. Jacek Batyyzel
Kategoria: Kalendarium
