José Martínez Ruiz, znany jako Azorín
2 marca 1967 roku zmarł w Madrycie, w wieku 93 lat (ur. 8 VI 1873), José Augusto Trinidad Martínez Ruiz, znany lepiej jako Azorín, powieściopisarz, dramaturg, krytyk literacki, eseista, publicysta i polityk, jeden z „Wielkiej Szóstki” (M. de Unamuno, R. de Maeztu, P. Baroja, R. Valle-Inclán, A. Machado) Pokolenia ‘98; syn działacza monarchistycznej Partii (Liberalno-)Konserwatywnej (Partido Liberal-Conservador), deputowanego z jej ramienia i współpracownika ministra wielu resortów – Francisca Romero Robledo (1838-1906), sam w młodości skłaniał się ku anarchizmowi (P. Kropotkin), znajdując się też pod wpływem filozofii A. Schopenhauera i F. Nietzschego; podczas studiów prawniczych w Walencji rozpoczął współpracę z licznymi periodykami jako krytyk literacki; przetłumaczył też Intruza M. Maeterlincka; w 1896 przeniósł się do Madrytu, gdzie nawiązał współpracę głównie z republikańskim El País [„Kraj”] oraz El Progreso [„Postęp”] późniejszego premiera II Republiki – Alejandra Lerroux; wraz z Baroją i Maeztu założył literacką Grupę Trzech (Grupo de los Tres), będącą zalążkiem modernistycznego i nacjonalistyczno-liberalnego Pokolenia ’98; po sukcesie czytelniczym jego drugiej (autobiograficznej) powieści Antonio Azorín (1904) zaczął się posługiwać na stałe nazwiskiem tytułowego bohatera jak swoim pseudonimem literackim; począwszy od 1905 zwrócił się ku konserwatyzmowi, stając się działaczem Partii Konserwatywnej i współpracownikiem jej przywódcy – pięciokrotnego premiera, Antonia Maury (1853-1925) oraz ministra Juana de la Ciervy y Peñafiela (1864-1938); pomiędzy 1907 a 1919 był pięciokrotnie wybieranym deputowanym do Kortezów, a w latach 1917-19 – również podsekretarzem w ministerstwie edukacji; współpracował regularnie z monarchistycznym dziennikiem ABC i – jako krytyk literacki – z barcelońską La Vanguardia; w 1924 został członkiem Królewskiej Akademii Hiszpańskiej; wybuch wojny domowej zaskoczył go w stolicy, skąd zdołał się wydostać do Francji dzięki pomocy późniejszego „nr 2” (do 1942) dyktatury frankistowskiej – Ramona Serrano Suñera (1901-2003); w 1946 został odznaczony Wielkim Krzyżem Orderu Alfonsa X Mądrego; jego twórczość literacką znamionuje stylistyczne wyrafinowanie, impresjonizm, nowatorska technika (w beletrystyce) konfrontowania ze sobą postaci żyjących w różnych epokach historycznych, głębokie wniknięcie (w eseistyce) w ducha „kastycyzmu” (casticismo) oraz umiłowanie do hiszpańskiego pejzażu, zwłaszcza andaluzyjskiego.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
