HENRYK III SALICKI
28 października 1017 roku urodził się HENRYK III [niem. Heinrich III., łac. Henricus III] SALICKI, późniejszy król Niemiec, Burgundii i Włoch oraz Święty Cesarz Rzymski z dynastii salickiej (Die Salier); był synem Konrada II Salickiego (ok.990-1039) – późniejszego (od 1024) pierwszego króla Niemiec i Świętego Cesarza Rzymskiego (od 1027) z tej dynastii oraz Gizeli Szwabskiej (989/999-1043); już za życia ojca został (w 1026) księciem Bawarii (jako Henryk VI), oraz koronowanym współkrólem Niemiec (1028) i Burgundii (1033), a także (1038) księciem Szwabii; samodzielną władzę jako król Niemiec, Burgundii i Włoch (a także tytularny król Rzymian) objął po śmierci ojca w 1039 roku; na cesarza (Romanorum Imperator Augustus) został koronowany 25 XII 1046 przez papieża Klemensa II (z urodzenia Niemca, Suidgera von Morslebena); prowadził politykę energiczną i zapewniającą stabilność oraz pomyślność nie tylko Niemcom, ale i krajom ościennym; już na początku panowania, w 1039, udzielił efektywnego wsparcia (500 ciężkozbrojnych rycerzy) wygnanemu księciu Polski Kazimierzowi Odnowicielowi, co umożliwiło temuż powrót do Polski oraz odbudowanie struktur państwowych i kościelnych po pięciu latach rozkładu, anarchii, spustoszenia najazdem czeskim i reakcji pogańskiej; w 1041 pokonał księcia czeskiego Brzetysława I, a w 1043 ustalił granicę pomiędzy Austrią i Węgrami; przez kilka lat zmagał się też ze zbuntowanym księciem Lotaryngii – Godfrydem II Brodatym; w 1046 odebrał hołd wasalny od książąt Czech i Polski, a w 1054 rozstrzygnął pomiędzy nimi spór o Śląsk; był nie tylko jednym z najwybitniejszych w historii władców Świętego Cesarstwa, ale również arcywzorem monarchy chrześcijańskiego; gorliwy – zwłaszcza w praktykach pokutnych i rozmodlony chrześcijanin, dbał o moralny poziom kleru i wspierał odnowę Kościoła podług reformy cluniackiej, propagując walkę z symonią, przestrzeganie przez duchownych celibatu oraz zasady treuga Dei oraz iustitia et pax pomiędzy chrześcijanami; wobec papiestwa prowadził politykę paternalistyczną, co było usprawiedliwione jego wciąż jeszcze niezaleczonym, straszliwym kryzysem moralnym z X wieku (epoka tzw. pornokracji), uwolnił jednak papieży z uzależnienia od rzymskich frakcji rodów arystokratycznych; w celu odnowy Kościoła zwołał też w 1046 dwa synody: w Sutri i Rzymie, podczas których zdetronizował jednocześnie trzech zwalczających się papieży (Benedykta IX, Sylwestra III i Grzegorza VI) i wyniósł na tron papieski Klemensa II, co spotkało się z uznaniem stronnictwa reformy w Kościele – Piotr Damiani (1007-1072) skomentował to słowami: „Najbliższy Bogu, uwolnił on [Henryk III] Rzym od wiecznie nienasyconego potwora [symonii], przepędził kupczących ze świętego miejsca, zapobiegł czynieniu targowiska ze świątyni Bożej”); jako „cichy i pokorny naśladowca Chrystusa” (christomimetes) współpanował z papieżami Klemensem II, Damazym II, Leonem IX i Wiktorem II, urzeczywistniając tym samym ideał Imperium Christianum: jedności „Synowskiej” władzy doczesnej i „Ojcowskiej” władzy duchownej „w Duchu Świętym”; z uznaniem, a nawet czcią, wypowiadał się o nim także późniejszy – i skonfliktowany z jego synem Henrykiem IV – papież Grzegorz VII Hildebrand; gdyby nie ów, godny pożałowania, spór następców, Henryk III byłby z pewnością wyniesiony na ołtarze; zmarł w 1056 roku.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
