Gen. Henryk Dembiński
150 lat temu, 13 czerwca 1864 roku zmarł w Paryżu, w wieku 73 lat, Gen. Henryk Dembiński h. Nieczuja; służbę wojskową rozpoczął w armii Księstwa Warszawskiego jako prosty szeregowiec, pierwszy stopień oficerski otrzymał w 1812 roku; poseł na Sejm Królestwa Polskiego w 1825 roku; w wojnie polsko-rosyjskiej 1831 roku zasłużył się zwłaszcza w wyprawie na Litwę (jedynie jego korpus uniknął rosyjskiej obławy i przebił się do Królestwa); awansowany w sierpniu 1831 do stopnia generała dywizji, pełnił przez trzy dni (9-12 VIII) funkcję gubernatora wojskowego Warszawy, a przez następne pięć dni – wodza naczelnego; na emigracji związał się z arystokratyczno-konserwatywnym obozem (Hôtel Lambert) A. J. ks. Czartoryskiego, będąc członkiem władz („rady familijnej”) tajnego, monarchistycznego Związku Jedności Narodowej; w powstaniu węgierskim 1849 roku dowodził Armią Północną, przez pewien czas będąc także szefem sztabu generalnego i wodzem naczelnym armii powstańczej; „Kochał Polskę (…) w imię obowiązku szlacheckiego, nakazującego Polsce służyć i wszczepiającego to przekonanie, że zbawić ją, uratować, nie kto inny, jeno szlachcic powinien i może. (…) Wierzył w rodzaj pomazania szlachty na przewodniczenie narodowi” (Z. Miłkowski, Sylwety emigracyjne).
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Kalendarium
