Filip IV Habsburg
350 lat temu, 17 września 1665 roku zmarł w Madrycie, w wieku 60 lat (ur. 8 IV 1605), Filip IV Habsburg [Felipe IV Habsburgo], król Hiszpanij (Kastylii, Leonu, Aragonii, Nawarry etc. etc.), (do 1640 i jako Filip III) Portugalii i (jako Filip III) Neapolu i Sycylii, zwany „Królem Planetą” (El Rey Planeta); syn i następca Filipa III oraz Małgorzaty Austriackiej (Styryjskiej), siostry cesarza Ferdynanda II i dwóch kolejnych żon Zygmunta III Wazy (Anny i Konstancji); trony odziedziczył 31 III 1621; jego długoletnim faworytem politycznym był hrabia-książę (conde-duque) Olivares (Gaspar de Guzmán), zaś pod koniec życia wielki wpływ miała na niego mistyczka, Służebnica Boża Maria z Argedy; początek jego panowania był politycznie pomyślny, wskutek zdobycia w 1625 niderlandzkiej Bredy (potraktowanej niezwykle wielkodusznie), lecz dalsze lata przyniosły klęski, znacząc zmierzch Monarchii Hiszpańskiej: utrata Portugalii (1640), bunt w Katalonii (1640), wsparty przez Francuzów, którzy przejściowo (do 1652) zdobyli Barcelonę, klęska w bitwie z Francuzami pod Rocroi (1643), utrata Roussilon i Artois w pokoju pirenejskim (1659), utrata Jamajki na rzecz Anglików (1665), na co nałożył się dotkliwy kryzys gospodarczy, spowodowany (paradoksalnie) nadmierną ilością srebra i złota w obiegu; ów drugi z „Habsburgów mniejszych” (minores) był jednak wielkim mecenasem kultury, która za jego panowania przeżywała apogeum Złotego Wieku (Siglo de Oro), w stylistycznej fazie baroku, zwłaszcza na polu teatru (w ostatniej fazie twórczości Lope de Vega oraz Pedro Calderón de la Barca, Tirso de Molina), malarstwa (Diego Velázquez, Francisco de Zurbarán, Jusepe de Ribera, Bartolomé Murillo) i architektury (pałac Buen Retiro); sam przetłumaczył na kastylijski dzieło historyczne Francesco Guicciardiniego.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
