Ferdynand Katolicki
23 stycznia 1516 roku zmarł w Madrigalejo k. Cáceres (Estremadura), w wieku 63 lat (ur. 10 III 1452), Ferdynand Katolicki [Fernando el Católico] z dynastii Trastámara, zwany też Ferdynandem Aragońskim; drugi syn króla Jana II Aragońskiego; od 1468 król Sycylii jako Ferdynand II; od 15 I 1475 do 26 XI 1504 król de iure uxoris Kastylii i Leonu jako Ferdynand V, jako współmałżonek (poślubionej w 1469) swojej kuzynki Izabeli I Kastylijskiej (w 1479 oboje zostali proklamowani królami Hiszpanii); od 20 I 1479 król Aragonii, Walencji, Majorki i Sardynii jako Ferdynand II; od 9 XI 1504 król Neapolu jako Ferdynand III; od 26 XI 1504 regent Kastylii i Leonu; od 1512 król (płd.) Nawarry jako Ferdynand I; 16 VII 1512 przyjął tytuł króla całej Hiszpanii; otrzymał staranne wykształcenie religijne i humanistyczne, był mecenasem sztuk i miłośnikiem muzyki; wspólnie z małżonką przyczynił się do umocnienie jedności katolickiej oraz zażegnania groźby marranizacji hiszpańskiego katolicyzmu i monarchii, poprzez utworzenie (1478) trybunału Św. Inkwizycji oraz wypędzenie Żydów (1492); wspólnie też dokończyli też chwalebnego dzieła Rekonwisty, zdobywając (2 I 1492) Grenadę i likwidując ostatnią mahometańską enklawę na Płw. Iberyjskim; zajęty sprawami śródziemnomorskimi, mniejszą uwagę niż Izabela przykładał natomiast do Konkwisty Nowego Świata; II XII 1496 oboje otrzymali od papieża Aleksandra VI tytuł Królów Katolickich (los Reyes Católicos), który wszedł na stałe do nomenklatury królów hiszpańskich; przed śmiercią Izabeli („najlepszej i najwspanialszej z królewskich żon”) został wyznaczony przez nią na regenta Kastylii, mającego sprawować władzę w imieniu ich córki Joanny Szalonej i jej męża – Filipa Pięknego (Habsburga), lecz szlachta kastylijska nie uznała tej regencji i musiał wycofać się do Aragonii; regencję objął dopiero po śmierci (25 IX 1506) Filipa i po uwięzieniu niepoczytalnej córki (która jednak tytuł zachowała do śmierci w 1555); w 1512 przyłączył do Hiszpanii płd. Nawarrę, przeprowadzając eksterminację tamtejszych Basków, ale jednocześnie zaprzysięgając nawaryjskie fueros; ostatnie lata panowania poświęcił ugruntowaniu sukcesji swojego wnuka Karola I Habsburga (późniejszego cesarza rzymsko-niemieckiego Karola V); pozostawił koronę hiszpańską najmocniejszą od 700 lat, „dzięki Bogu, mojemu wysiłkowi i pracy”.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
