Élie Fréron
20 stycznia 1718 roku urodził się w Quimper (Bretania) Élie Catherine Fréron, dziennikarz, publicysta, krytyk literacki, historyk i poeta, konserwatywny oponent „oświeconych” les philosophes; był synem złotnika, a jego matka szczyciła się pokrewieństwem z klasycystycznym poetą Françoisem de Malherbe’m (1555-1628); był wychowankiem jezuitów (rozpoczął też nowicjat, ale go ne ukończył) w elitarnym Liceum Ludwika Wielkiego; pierwsze kroki w dziennikarstwie stawiał w „Observations sur les écrits modernes” ks. Pierre’a Desfontainesa SJ (1685-1745), znanego krytyka Woltera; po jego śmierci założył własne pismo „Lettres de la comtesse de ***”, których kontynuacją w latach 1749-54 były „Lettres sur quelques écrits du temps”; w 1754 założył dzieło swojego życia – „L’Année littéraire” [„Rocznik Literacki”], który prowadził aż do śmierci, czyniąc go trybuną opozycji wobec Encyklopedystów i „filozofów” oraz obrony religii i monarchii; pismo doniosło ogromny sukces, czyniąc go człowiekiem zamożnym, a zarazem hojnym filantropem; w swoim domu przyjmował Stanisława Leszczyńskiego, księcia Orleańskiego i pierwszego ministra Ludwika XV, diuka de Choiseul (1719-1785); był przede wszystkim surowym – lecz piszącym zawsze w tonie grzecznym i kulturalnym – Woltera, który nie umiejąc znieść krytyki reagował niewybrednymi satyrami i epitetami, nazywając go szerszeniem, szpiegiem i oszczercą, gotowym sprzedać każdego; rzekomo prześladowani (a faktycznie wspomagani przez szefa cenzury, Ch.-G. de Malesherbesa) Encyklopedyści użyli swoich potężnych wpływów na dworze, aby zniszczyć oponenta; pismo Frérona było kilkakrotnie zawieszane, a on sam został na kilka dni uwięziony w Bastylii i w Fort-l’Évêque; jego wrogowie dopięli swego ostatecznie w 1776, kiedy minister sprawiedliwości Armand Hue de Miromesnil (1723-1796) zarządził likwidację pisma; zaszczuty przez zgraję les philosophes Fréron zmarł wskutek doznanego szoku na zawał; gdyby żył dłużej, zgryzoty przyczyniłby mu zapewne też syn Louis-Marie-Stanislas (1754-1802) – rewolucjonista, jakobin, uczestnik szturmu na Tuilieres, podżegacz do masakr wrześniowych i „misjonarz Terroru” (kat Tulonu) jako komisarz Konwentu na południu.
Prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
