EDWARD I PORTUGALSKI
625 lat temu, 31 października 1391 roku urodził się w Viseu (Portugalia) EDWARD I PORTUGALSKI (Dom Duarte I de Portugal), zw. „Wymownym” (Eloquente) lub „Królem-Filozofem” (El Rei-Filósofo), król Portugalii i Algavre z dynastii Avis w latach 1433-38; najstarszy syn założyciela dynastii – króla Jana I i Filipy Lancaster; imię otrzymał po swoim pradziadku po kądzieli – Edwardzie III Angielskim; na tron wstąpił po śmierci swego ojca 14 VIII 1433; jego krótkie panowanie było wszelako znaczące dla kontynuacji polityki eksploracji mórz i podboju Afryki, w czym szczególną rolę odegrał jego młodszy brat – infant Dom Henrique de Avis, 1º książę (duque) de Viseu (1394-1460), zw. Henrykiem Żeglarzem, który spenetrował wybrzeże afrykańskie aż do Sierra Leone, szukając drogi do królestwa chrześcijańskiego zw. Królestwem Księdza Jana (co odpowiadało Etiopii), aby zawrzeć z nim sojusz przeciwko nieprzyjaciołom wiary chrześcijańskiej; nie powiodła się natomiast mająca na celu zdobycie Tangeru ekspedycja do Maroka w 1437 dwu królewskich braci: Henryka i Ferdynanda (Dom Fernando), a drugi z nich zmarł w niewoli (1443), nie godząc się na to, aby wymienić go na Ceutę: ów „Święty Infant” (Infante Santo) został w 1470 beatyfikowany, a później (1629) został bohaterem dramatu Pedra Calderona El príncipe constante, kongenialnie przerobionego w 1844 przez Juliusza Słowackiego (Książę Niezłomny); w polityce wewnętrznej był monarchą chętnie współpracującym z Kortezami, które zwołał do przedyskutowania spraw państwa aż pięć razy; posiadał wielką kulturę literacką i filozoficzną, tłumaczył z łaciny, uprawiał poezję, zaś prozą napisał m.in. wysoce oryginalny (dedykowany żonie, Eleonorze Aragońskiej) traktat Lojalny Doradca (Leal Conselheiro), łączący rozważania polityczne, moralne i religijne z analizą uczuć i stanów duszy; zmarł w 1438 roku.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
