Św. Jan Henryk kard. Newman COr
11 sierpnia 1890 roku zmarł w Edgbaston (Birmingham), w wieku 89 lat (ur. 21 II 1801), Św. Jan Henryk [John Henry] kard. Newman COr, duchowny, teolog, filozof, apologeta, powieściopisarz i poeta, konwertyta z anglikanizmu; pochodził z zamożnej rodziny anglikańskiej i w 1816 roku przeżył „religijne przebudzenie” w duchu „ewangelicyzmu”; po studiach w Oksfordzie (Trinity College) przyjął (1825) święcenia anglikańskie, a w 1828 został proboszczem kościoła uniwersyteckiego St Mary’s; swoimi kazaniami i publikacjami (Tracts) dał początek – wraz z Johnem Keble’m (1792-1866) i Edwardem Pusey’em (1800-1802) – anglokatolickiemu Ruchowi Oksfordzkiemu (zwanemu także „traktarianami”), kładącemu nacisk na apostolski i sakramentalny charakter Kościoła oraz powracającemu do katolickiej tradycji liturgicznej; początkowo był zwolennikiem tzw. via media między katolicyzmem rzymskim a protestantyzmem, lecz już od 1841 dochodził do przekonania, że jedynym prawdziwym i apostolskim Kościołem jest Kościół Rzymski; ostatecznie konwertował na katolicyzm w 1845 roku, a 30 V 1847 przyjął święcenia kapłańskie w Kościele katolickim, wstępując również do zakonu oratorian (filipinów), zakładając z upoważnienia papieża bł. Piusa IX pierwsze oratoria w Anglii; od 1851 roku organizował katolicki uniwersytet w Dublinie, a po rezygnacji ze stanowiska rektora (1858) zajął się organizowaniem szkół oratoriańskich w Anglii; w 1879 roku papież Leon XIII wyniósł go do godności kardynalskiej; beatyfikowany 19 IX 2010 przez papieża Benedykta XVI; jego najważniejszym wkładem w myśl katolicką jest teologiczna koncepcja rozwoju doktryny chrześcijańskiej (przez jej głębsze zrozumienie przy niezmienności dogmatu) oraz filozoficzna koncepcja bezpośredniego przeświadczenia (assent) wiary i jego przewagi nad logicznym dowodem; w polityce zwolennik torysowskiego konserwatyzmu.13 października 2019 roku na placu św Piotra papież Franciszek ogłosił jego, i czterech innych błogosławionych, świętym wpisując ich w katalog świętych.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
