Antoine Sabatier de Castres
13 kwietnia 1742 roku urodził się w Castres (Oksytania), a 15 czerwca 1817 roku zmarł w Paryżu, Antoine Sabatier de Castres, dziennikarz, leksykograf i pisarz; uczył się w seminarium w rodzinnym mieście, lecz uciekł zeń po otrzymaniu tonsury, acz otrzymał pozwolenie używania tytułu księżowskiego (abbé), mimo braku święceń; od 1766 przebywał w Paryżu, gdzie wszedł w krąg „partii filozofów” (les philosophes), mając za protektora zwłaszcza deistę i materialistę Helwecjusza (1715-1771), lecz później zaczął bronić religii, współpracując z L’Ami de la Réligion; po wybuchu rewolucji związał się z antyrewolucyjnym Journal politique national Rivarola (1753-1801), lecz po aresztowaniu ks. J.-S. Maury’ego (1746-1817) wyemigrował, aby „uniknąć latarni”, do Brukseli; cesarz rzymsko-niemiecki Leopold II zaprosił go do Wiednia, gdzie spędził cztery lata; pobyt zakończył się niefortunnie, gdyż profesor Uniwersytetu Wiedeńskiego Joseph de Sonnefels oskarżył go o bycie agentem Konwentu, toteż przez kilka miesięcy był więziony; po kilkuletniej tułaczce po Niemczech, w 1803 osiadł na stałe w Hamburgu, gdzie pisał pamflety antyrewolucyjne; po Restauracji powrócił do Francji i w nagrodę za bronienie sprawy monarszej otrzymał od króla Ludwika XVIII emeryturę (którą uważał za niewspółmiernie niską w stosunku do usług, które oddał; do historii przeszedł jako jeden z „doktorów mniejszych” kontrrewolucji, znany przede wszystkim jako krytyk przedspołecznego „stanu natury”, którego nie negował, lecz zwracał uwagę na jego mizerię („Ludzie rodzą się nadzy, a cywilizacja ich odziewa; rodzą się zwierzętami, a ona czyni z nich ludzi; rodzą się ciemni i dzicy, a ona ich poucza i obłaskawia”); J.-J. Rousseau’a zresztą oszczędzał, uważając go za w gruncie rzeczy przychylnego religii i monarchii, natomiast zdecydowanie zwalczał Woltera i innych oświeceniowych „szyderców” oraz libertynów.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
