Alfredo Rocco
80 lat temu, 28 sierpnia 1935 roku zmarł w Rzymie, w wieku 59 lat (ur. 9 IX 1875), Alfredo Rocco, prawnik, publicysta i polityk; pochodził z Neapolu i był synem inżyniera, którego wszyscy czterej synowie zostali wybitnymi prawnikami; specjalizował się najpierw w prawie handlowym i gospodarczym (wykładając kolejno na uniwersytetach w Urbino i Macerata, Parmie, Padwie i – od 1925 – La Sapienza w Rzymie, którego był rektorem przez ostatnie trzy lata swego życia), później zaś w prawie karnym; politycznie po 1910 roku związał się z założonym z inicjatywy Enrico Corradiniego Włoskim Towarzystwem Nacjonalistycznym (ANI) i od jego III Kongresu w Mediolanie (1914) został głównym (obok L. Federzoniego) przywódcą włoskich nacjonalistów, formułując również program „nacjonalizmu gospodarczego” w opozycji do doktryn materialistycznych: liberalizmu i socjalizmu; w teorii państwa skłaniał się ku konserwatyzmowi, inspirując się zwłaszcza myślą kontrrewolucjonistów francuskich (Bonald, de Maistre, Renan, Taine, Bourget, Maurras); w 1921 roku został wybrany do Izby Deputowanych, będąc też w latach 1924-25 jej przewodniczącym; po fuzji (1923) nacjonalistów z partią faszystowską został najbardziej wpływowym nacjonalistą w reżimie faszystowskim, pełniąc urząd ministra sprawiedliwości w latach 1925-32; na tym urzędzie opracował i wprowadził w życie wszystkie podstawowe akty ustrojowe państwa faszystowskiego, od Karty Pracy (Carta del Lavoro) po Kodeks Karny; w imieniu państwa włoskiego podpisywał także (1929) Układy Laterańskie ze Stolicą Świętą; jego działalność prawotwórcza stępiała w poważnym stopniu totalitarne aspekty jurysprudencji i praktyki faszystowskiej, albowiem jego koncepcja sprawiedliwości nawiązywała do organicyzmu średniowiecznych teorii pax i ordo, uznając za cel państwa zapewnienie pokoju społecznego pomiędzy wszystkimi klasami, poprzez przyznanie każdemu stanowi tego, co mu należne; jako „platoński filozof na dworze tyrana w Syrakuzach” uznał, że państwo rządzone autorytarnie stanowi dogodną osłonę dla przeprowadzenia zasad mających w ostateczności wieść do organicznego państwa korporacyjnego, opartego na sprawiedliwości „rozdzielczej” w rozumieniu tomistycznym; w 1932 roku został jednak odsunięty od władzy i (w 1934) mianowany „na osłodę” senatorem królewskim.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
