Regis markiz de l’Estourbeillon
70 lat temu, 4 września 1946 roku zmarł na zamku w Penhoët w Avessac (Bretania), w wieku 88 lat (ur. 10 II 1858), Régis-Marie-Joseph markiz (marquis) de l’Estourbeillon de la Garnache, pisarz i polityk, regionalista bretoński; pochodził ze starej szlachty bretońskiej, a jego matka była potomkinią adm. Juliena Pépina de Belle-Isle (1705-1785) – wpierw korsarza, a następnie naczelnego dowódcy marynarki królewskiej; 16 VIII 1898 założył Regionalistyczną Unię Bretońską (URB) i był jej przewodniczącym przez następne 40 lat; redagował również – z René hr. de Laigue (1862-1942) – La Revue de Bretagne [„Przegląd Bretoński”]; w tym został roku został wybrany deputowanym rojalistycznym z Morbihan: wybierany jeszcze czterokrotnie (1902, 1906, 1910, 1914), w Izbie znalazł się w 23-osobowej Grupie Antysemickiej, której przewodniczącym był znany publicysta katolicki Édouard Drumont (1844-1917), a następnie przyłączył się wraz z nią do Akcji Liberalno-Ludowej (ALP), założonej przez rojalistów „przyłączonych” (ralliés) do Republiki na wezwanie papieża Leona XIII; w 1904 był uczestnikiem Kongresu Celtyckiego w Caernarfon (Walia); w 1909 przewodniczył delegacji do ministra oświaty Gastona Doumergue’a – późniejszego (1924-31) prezydenta Republiki, wnoszącej o nauczanie języka bretońskiego w liceach i gimnazjach regionu (prośba została odrzucona, gdyż zdaniem ministra mogłoby to sprzyjać tendencjom separatystycznym); po wybuchu I wojny światowej zgłosił się (mając 56 lat) na ochotnika do armii; za dzielność otrzymał Legię Honorową i Krzyż Wojenny 1914-1918; w 1919 ogłosił na łamach La Libre Parole [„Wolne Słowo”] Drumonta kolejny apel domagający się nauczania języka bretońskiego; był także członkiem artystycznego ruchu bretońskiego Seiz Breur [„Siedmiu Braci”]; po ukonstytuowaniu się Państwa Francuskiego (État Français), w listopadzie 1940 zaapelował do marsz. Ph. Pétaina o uznanie „prawowitych roszczeń prowincji bretońskiej” i powołanie zgromadzenia prowincjonalnego oraz obsadzanie stanowisk publicznych przez funkcjonariuszy pochodzenia bretońskiego; pomimo obietnicy Marszałka, w rządzie Vichy zwyciężyły tendencje centralistyczne i rzecz się nie ziściła; 11 X 1942 został odznaczony orderem Francisque.
Profesor Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
