Joaquín Beunza, Leopoldo Matos, Honorio Maura Gamazo
80 lat temu, 4 września 1936 roku zostali rozstrzelani (pośród innych więźniów) przez milicjantów anarchistycznych z FAI w forcie Guadalupe w Fuenterrabíi (Guipúzcoa, Kraj Basków, Hiszpania):
– w wieku 64 lat (ur. 4 VIII 1872), Joaquín Beunza Redin, prawnik i polityk tradycjonalistyczny; pochodził z ubogiej rodziny baskijskiej; w 1895 ukończył z wyróżnieniem studia prawnicze na uniwersytecie w Salamance, następnie doktoryzował się w Madrycie i uzyskał stypendium na kontynuowanie studiów w Paryżu; po powrocie do Pampeluny pracował jako adwokat, specjalizując się w prawie foralnym; po przystąpieniu do karlistowskiej Wspólnoty Tradycjonalistycznej (Comunión Tradicionalista) został z jej ramienia członkiem Rady Miejskiej w Pampelunie (1901-06), a następnie (1909-17) deputowanym prowincjonalnym; przystąpił do ruchu na rzecz przywrócenia (zniesionych w 1839) przywilejów foralnych (Reintegración Foral), skupiającego część basko-nawaryjskich karlistów oraz umiarkowanych baskijskich nacjonalistów i był współautorem jego petycji w tej sprawie; w 1918 został również współzałożycielem Towarzystwa Studiów Baskijskich (Sociedad de Estudios Vascos) oraz członkiem jego komisji przygotowującej autonomiczny Statut z Estelli (Basko-Nawaryjski), zaprezentowany 31 V 1931 i proklamowany w Guernice 12 VII 1931, lecz odrzucony w tym kształcie przez reżim republikański ze względu na jego katolicki charakter (zdaniem socjalistycznego polityka Indalecia Prieto byłby to „Gibraltar watykański”); 15 VI 1931 uczestniczył w Akcie Afirmacji Katolickiej w Pampelunie, a w tym samym miesiącu został wybrany z Nawarry do Kortezów, jako kandydat koalicji katolicko-foralnej; w parlamencie został przewodniczącym Mniejszości Basko-Nawaryjskiej (sekretarzem był późniejszy premier baskijskiego rządu lokalnego, José Antonio Aguirre); nie był informowany przez karlistów o przygotowaniach do powstania, toteż wybuch wojny zaskoczył go w uzdrowisku w Cestonie, gdzie został aresztowany 23 VIII 1936 i przewieziony do więzienia w San Sebastián, a następnie do fortu Guadalupe;
– w wieku 58 lat (ur. 6 VIII 1878), Leopoldo Matos y Massieu, prawnik i polityk konserwatywny, minister pracy od sierpnia 1921 do marca 1922 oraz minister rozwoju (I-XI 1930) i spraw wewnętrznych (XI 1930 – II 1931) podczas dictablanda („miękkiej dyktatury”) przedostatniego premiera »Alfonsa XIII« – gen. Dámaso Berenguera (1873-1963);
– w wieku 49 lat (ur. 29 X 1886), Honorio Maura Gamazo, dramaturg i polityk monarchistyczny; drugi z trzech synów Antonia Maury y Montanera (1853-1925) – przywódcy Partii Konserwatywnej i pięciokrotnego premiera monarchii alfonsjańskiej; ukończył elitarne gimnazjum jezuickie w Chamartín de la Rosa, Szkołę Politechniczną w Zurychu oraz prawo na uniwersytetach w Bonn i Akwizgranie; następnie spędził cztery lata w Meksyku i Argentynie, gdzie poznał swoją przyszłą żonę; po powrocie do Hiszpanii poświęcił się twórczości teatralnej, zyskując sobie uznanie jako autor ironicznych i frywolnych komedii rodzajowych z życia wyższych sfer; był osobistym przyjacielem konstytucyjnego króla »Alfonsa XIII« i w przeciwieństwie do swojego młodszego brata Miguela Maury (1887-1971), po upadku monarchii nie przeszedł na pozycje konserwatywno-republikańskie; wraz z redaktorem dziennika ABC, markizem Juanem Ignacio Luca de Tena (1897-1975) założył Niezależny Klub Monarchistyczny, którego zebranie inauguracyjne (10 V 1931) stało się pretekstem do wszczęcia przez siły lewicowe antykatolickich rozruchów w Madrycie i innych miastach: przez trzy dni, przy całkowitej bierności władz, podpalono liczne klasztory, kościoły, kaplice i szkoły zakonne, niszcząc przy okazji tysiące woluminów (w tym pierwodruki dzieł Lopego de Vegi i Calderona) oraz dzieł sztuki (m.in. płótna Zurbarana i Van Dycka), Maura zaś został aresztowany i oskarżony o zamiar dokonania zamachu stanu; w lutym 1933 został współzałożycielem monarchistycznej partii Odnowa Hiszpańska (Renovación Española), na której czele stanął dawny przyjaciel i współpracownik jego ojca – Antonio Goichoechea (1876-1953), i z jej ramienia uzyskał w listopadzie tego roku mandat do Kortezów z Pontevedry; w parlamencie krytykował ustrojowy „akcydentalizm” i taktykę „posybilistyczną” chadeckiej Konfederacji Autonomicznych Prawic Hiszpańskich (CEDA) oraz jej lidera – José Maríi Gil-Roblesa (1898-1980), zaś na łamach ABC i przeglądu Renovación Española zwalczał otwarcie reżim republikański; podczas rewolucji październikowej 1934 w Asturii opublikował w ABC cykl artykułów piętnujących jej barbarzyństwo, zapowiadając jednocześnie „autentyczną i zbawczą” dla Hiszpanii rewolucję „krzyża i miecza”; w grudniu 1934 sygnował manifest założycielski prawicowego Bloku Narodowego (Bloque Nacional) pod przywództwem José Calvo Sotelo (1893-1936); aresztowany 23 lipca w swoim domu w Zarauz, był przetrzymywany najpierw w więzieniu San Sebastián, a następnie w forcie Guadalupe;
– według świadectwa Ramona Bruneta (który przeżył), wszyscy wymienieni przechodzili tortury fizyczne i psychiczne, w tym parokrotne wyprowadzanie ich na rozstrzelanie na plażę i pozorowanie ich egzekucji, a po wystrzeleniu ślepych nabojów oznajmiano im, że to był tylko „żart”; prawdziwa egzekucja nastąpiła po otrzymaniu wiadomości o zdobyciu pobliskiego Irún przez karlistowskich requetés.
Profesor Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
