Jacques Bainville
9 lutego 1936 roku zmarł w Paryżu, w dniu swoich 57 urodzin (ur. 9 II 1879), Jacques Bainville, publicysta, eseista i historyk; pochodził z zamożnej i zdecydowanie republikańskiej rodziny burżuazyjnej; ukończył elitarne liceum Henryka IV i studiował prawo na Sorbonie; o jego konwersji na monarchizm zadecydowały dwa fakty: podróż do Niemiec, która unaoczniła mu potęgę cesarskiej Rzeszy, kontrastującą z mizerią Republiki Francuskiej oraz spotkanie (1900) w Café de Flore Charlesa Maurrasa, który urzekł go logiką swojego „empiryzmu organizacyjnego”; udzielił jednej z pierwszych pozytywnych odpowiedzi na jego „Ankietę o monarchii” i rozpoczął współpracę z rojalistyczną Gazette de France; od 1908 roku prowadził codzienną kronikę spraw międzynarodowych w dzienniku L'Action Française, nadto w 1920 roku założył wraz z Henri Massisem (1886-1970) organ antybolszewickiej „partii inteligencji” Revue universelle; w marcu 1935 został wybrany do Akademii Francuskiej (fotel 34); najmłodszy z „triumwiratu inteligencji” (Maurras, Daudet) Akcji Francuskiej, łączył w sposób niezrównany kompetencje analityka polityki międzynarodowej („polskim Bainville'm” pragnął być S. Cat-Mackiewicz), wytwornego znawcy sztuki (zwłaszcza rokokowej) oraz dziejopisa z wyrazistą wizją historii, zwłaszcza Francji i Niemiec, których antagonizm był dla niego osią polityki europejskiej od początku XVI wieku (polski przekład jego Dziejów Francji przedmową opatrzył… Henryk Jabłoński); światowe uznanie przyniosła mu prorocza analiza skutków traktatu wersalskiego (aż do nieuchronności kolejnej wojny światowej) Polityczne konsekwencje pokoju (1919), zwłaszcza z tego powodu, iż zamiast rozbić Niemcy na szereg historycznych państw, upokorzono je tylko, co musi wywołać dążenie do odwetu; choć wyrażał obawy co do trwałości państwa polskiego, zajmował niezmiennie propolskie stanowisko; jego pogrzeb (z ograniczoną do minimum ceremonialnością wskutek obowiązującej jeszcze wówczas ekskomuniki Piusa XI nałożonej na Action Française) stał się zarzewiem incydentu sprowokowanego przez samochód, prowadzony przez ministra G. Bonneta, w którym znajdował się też lider socjalistów, Żyd Léon Blum, a który nieopatrznie wjechał w kondukt w wąskiej uliczce Uniwersyteckiej: rozwścieczeni tym Kameloci Królewscy wybili szybę w samochodzie, a odłamki szkła raniły Bluma w szyję; rząd premiera A. Sarrauta wykorzystał ten incydent jako pretekst do delegalizacji wszystkich struktur organizacyjnych AF (Liga, Kameloci, Federacja Studentów).
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
