István hr. Bethlen
70 lat temu, 5 października 1946 roku został zamordowany w Moskwie, w wieku 72 lat (ur. 8 I 1874), István hr. (gróf) Bethlen de Bethlen, ekonomista, dyplomata i polityk, długoletni premier Węgier; pochodził z arystokratycznego i kalwińskiego rodu siedmiogrodzkiego, którego najsławniejszym przedstawicielem był książę Siedmiogrodu w latach 1613-29 – Gabriel Bethlen; od 1901 zasiadał w parlamencie z ramienia partii liberalnej, lecz reprezentował w niej nurt konserwatywny, wrogi demokratyzacji politycznej i społecznej; uchodził za zwolennika separacji Węgier od Austrii; popierał premiera Istvana hr. Tiszę, zamordowanego przez zrewoltowanych żołnierzy podczas „rewolucji chryzantem” (31 X 1918); należał do delegacji węgierskiej na konferencję pokojową w Paryżu; po ustanowieniu żydobolszewickiej Węgierskiej Republiki Rad (21 III 1919) zorganizował grupę kontrrewolucyjną w Wiedniu, która wkrótce przeniosła się do Szegedu i stamtąd rozpoczęła ofensywę na Budapeszt likwidującą w sierpniu reżim komunistyczny; po pierwszej nieudanej próbie restauracji króla Karola IV, regent – adm. Miklós Horthy (1868-1957) powierzył mu sformowanie rządu; na czele gabinetu o stabilnej większości prawicowej, tworzonej głównie przez jego własną partię Chrześcijańsko-Narodową Partię Jedności oraz Partię Drobnych Posiadaczy, połączone w Partię Jedności Narodowej (Nemzeti Egység Pártja) stał przez dziesięć lat (14 III 1921 – 19 VIII 1931); w 1927 zawarł traktat o przyjaźni z Włochami, podczas II wojny światowej sprzeciwiał się natomiast sojuszowi z III Rzeszą; po zajęciu Węgier przez Armię Czerwoną został aresztowany w kwietniu 1945 i wywieziony do ZSSR, gdzie zastrzelono go w więzieniu wraz z innymi patriotami węgierskimi.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
