Erik Peterson
125 lat temu, 7 czerwca 1890 roku urodził się w Hamburgu Erik Peterson Grandjean, teolog i historyk pierwotnego chrześcijaństwa; pochodził z protestanckiej rodziny kupieckiej (ojciec pochodzenia szwedzkiego, matka z francuskich hugenotów); studiował teologię ewangelicką w Strasburgu, Getyndze (gdzie się doktoryzował) i innych uniwersytetach; pracując nad zjawiskiem aklamacji odkrył polityczno-prawny charakter języka Nowego Testamentu; w latach 1921-24 wykładał jako docent prywatny archeologię chrześcijańską na uniwersytecie w Getyndze: jako reprezentant teologii dialektycznej (akcentującej w chrześcijaństwie decyzję egzystencjalną) ścierał się z teologią liberalną; w 1925 otrzymał Katedrę Historii Kościoła Starożytnego i Nowego Testamentu na Wydziale Teologii Ewangelickiej uniwersytetu w Bonn, gdzie zaprzyjaźnił się z wykładowcą prawa konstytucyjnego Carlem Schmittem; płodna wymiana myśli pomiędzy obu uczonymi pogłębiła jego narastający rozdźwięk z protestantyzmem w ogóle; w tym okresie pojawia się także jego główna figura myślowa „zastrzeżenia eschatologicznego” (czyli stania pod znakiem końca) wszystkich rzeczy tego świata; w X 1930 rezygnuje z funkcji dziekana i profesora teologii ewangelickiej, a w przeddzień Wigilii 1930 roku przystępuje w Bazylice św. Piotra w Rzymie do Kościoła katolickiego; po konwersji rozpoczyna studia z teologii katolickiej w Monachium, a po ożenku z Włoszką zamieszkuje w Rzymie, gdzie (dopiero) w 1947 otrzymuje profesurę nadzwyczajną w Papieskim Instytucie Archeologii Chrześcijańskiej; w opublikowanym w 1935 Monoteizmie jako problemie politycznym wykazuje niezgodność „monoteizmu politycznego” z dogmatem trynitarnym, rozszerzając wszelako (bezzasadnie) porażkę teologii imperialnej Euzebiusza z Cezarei na „wykluczenie” wszelkiej teologii politycznej z obszaru ortodoksji; atakuje tym samym Schmitta, którego oskarża odtąd o odstępstwo – również z powodu oportunizmu tegoż wobec III Rzeszy; usunięty w 1936 z honorowej profesury w Bonn, otrzymuje ją z powrotem w 1946; po wojnie pisze wiele haseł do watykańskiej Encyklopedii Katolickiej, a w 1951 po raz pierwszy odwiedza Niemcy; atakuje państwo liberalne i nacjonalizm, jako sprzeczne z uniwersalizmem chrześcijańskim; w 1960 otrzymuje doktoraty honoris causa uniwersytetów w Bonn oraz w Monachium; umiera tego samego roku w Hamburgu; papież Benedykt XVI oznajmił w 2005 roku, że lektura Traktatów teologicznych Petersona w 1951 miała przełomowe znaczenie w jego rozwoju intelektualnym.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
