Danek: Ten jeden znak
Symptomatyczne dla czasów, w których obecnie żyjemy są próby usuwania krzyży z przestrzeni publicznej. To jakby wyrywać fundamenty spod gmachu, wyważać głowicę węgła.
Krzyż nie wyrósł ze świata. To świat taki, jaki znamy wyrósł z Krzyża. Kto zatem próbuje skruszyć opokę naszego świata?
Krzyż występuje jako symbol również w kulturach pogańskich, ale dopiero Kościół w pełni objawił nam jego znaczenie, jego istotną treść. Nasza cywilizacja zna rozłamy, schizmy, herezje, smuty, błędy i wypaczenia. Na dobre i złe, nasze dzieje są ich dziejami. Ale jak długo cywilizacja nie oderwała się całkiem od swojej gleby – nawet gdy odrosła od niej daleko i ulegała różnorakim mutacjom – nie były one secesjami od samego Krzyża.
Reformacja rozerwała cywilizację chrześcijańską. Marcin Luter odrzucił większość sakramentów, zabronił oddawania czci świętym i relikwiom. Pozamykał w ten sposób źródła, z których pije ludzka dusza. Ale nawet ten wielki herezjarcha nie negował, że Pan Jezus przez Krzyż zbawił człowieka i zbawia nadal.
Pokolenie czy dwa po Lutrze przyszli jeszcze gorsi heretycy: arianie, tacy jak Szymon Budny, w ogóle zaprzeczali bóstwu Chrystusa, twierdząc, iż był On tylko naturalnym synem św. Józefa. Lecz nawet najważniejszy z arian, Faust Socyn, uznawał, że choć śmierć Pana Jezusa na Krzyżu nie była dziełem zbawczym, to jest ona wzorcem, parabolą ludzkiego losu – a więc nadal Krzyż pozostaje dla ludzi najważniejszym symbolem.
W XX wieku wiele zamętu wniosła do teologii chrześcijańskiej koncepcja „demitologizacji” Nowego Testamentu. Jej autor, jeden z najbardziej wpływowych teologów (protestanckich) tego stulecia, Rudolf Bultmann, zakwestionował historyczność wszystkich wydarzeń opisanych w Ewangelii z wyjątkiem jednego. Tym jednym uznanym przez niego za bezsporne pozostaje ukrzyżowanie Pana Jezusa. Nawet Bultmann, który postawił pod znakiem zapytania wszystko, podkreślał, że Męka Pańska, śmierć Chrystusa na Krzyżu, jest faktem niepodważalnym – i że jest ona dla nas źródłem duchowego pokrzepienia (1).
A teraz przychodzą tacy, co chcą całkowicie usunąć Krzyż z naszego życia zbiorowego.
Wyobraźmy sobie – na przykład – Chińczyka, który chciałby wyrzucić ze swojej cywilizacji symbol tao. Czy mógłby potem utrzymywać, że jest ona nadal cywilizacją chińską? Nie każdy Arab jest wyznawcą islamu; może (i powinien) być chrześcijaninem; bywa niewierzącym. Ale czy można sobie wyobrazić cywilizację arabską bez Koranu?
Nawet jeśli patrzeć czysto po świecku, Krzyż pozostaje centralnym symbolem naszej cywilizacji. Krzyż Jezusa Chrystusa. Bo jest to w swoim rdzeniu cywilizacja chrześcijańska.
Katolicy, prawosławni, protestanci, nawet niewierzący, ale świadomi wagi spuścizny cywilizacji, która ciągnie soki przez ten korzeń, musimy się zgodzić przynajmniej co do jednego: musimy bronić Krzyża.
Brońmy Krzyża, zachowajmy Krzyż, a Krzyż obroni i zachowa nas.
Adam Danek
1. Bultmann, który do końca pozostał praktykującym duchownym luterańskim, podkreślał również, że jego metodę na ogół źle rozumiano, ponieważ w odniesieniu do tekstów biblijnych demitologizacja „nie ma polegać na eliminacji wypowiedzi mitologicznych, lecz na ich interpretacji. Nie jest procesem odejmowania, lecz metodą hermeneutyczną.” (cyt. za: ks. Józef Kudasiewicz, Ewangelie synoptyczne dzisiaj, Warszawa 1986, s. 22). Według Bultmanna wszystkie tradycyjne prawdy o Chrystusie należy przyjąć, ale mocą samej wiary, nie dowodów historycznych. Sam pisał: „Chrystus ukrzyżowany i zmartwychwstały spotyka nas tylko w słowie przepowiadania (…). I właśnie wiara w to słowo jest naprawdę wiarą paschalną. I byłoby błędem, gdyby się chciało pytać o historyczne podstawy przepowiadania, które jak gdyby mogły udowodnić jej słuszność.” (cyt. za: tamże, s. 18). Bultmannowska koncepcja demitologizacji w intencji autora miała być obroną prawdy chrześcijaństwa przed ostrzem tzw. historycznej krytyki Pisma Świętego.
Kategoria: Adam Danek, Kultura, Publicystyka, Religia, Wiara
