ALFONS IV DZIELNY
725 lat temu, 8 lutego 1291 roku urodził się w Lizbonie książę Alfons Burgundzki [Dom Afonso de Borgonha], od 7 stycznia 1325 roku siódmy król Portugalii i Algavre – ALFONS IV DZIELNY [Dom Afonso o Bravo]; syn króla Dionizego I Rolnika/Króla-Poety i Izabeli Aragońskiej; w 1309 roku poślubił Beatrycze – córkę króla Kastylii, Sancza IV Odważnego; na początku panowania musiał się zmagać ze spiskującym przeciw niemu przyrodnim bratem i bastardem ojca, Dom Afonso Sanchesem; swój przydomek zawdzięcza sukcesom w wojnach, najpierw (1336-38) z Kastylią, a następnie (1340) z Maurami, kiedy to (wspólnie z Kastylijczykami) w zwycięskiej bitwie nad rzeką Salado odparł ostatnie poważne zagrożenie ze strony Saracenów; rozbudował marynarkę i zainicjował odkrycia geograficzne (odkrycie Wysp Kanaryjskich); liczne są także jego zasługi na polu polu administracji i sądownictwa (ustanowienie sędziów królewskich i położenie kresu prywatnym zemstom rodowym); mroczna była końcówka jego panowania, znaczona buntem własnego syna i następcy – Dom Pedra, którego kochankę, Inês de Castro, król, sprzeciwiający się temu związkowi, kazał zamordować (1355); już po śmierci ojca (1357) i wstąpieniu na tron jako Piotr I, ogłosił on, że zawarł wcześniej potajemne małżeństwo z Inês, zemścił się krwawo na wykonawcach mordu oraz kazał wykopać zwłoki ukochanej, ubrać je w szaty królewskie, posadzić na tronie i zmusić dworzan do ucałowanie jej ręki; ta makabryczna historia „martwej królowej” stała się kanwą wielu arcydzieł literatury (tragedia Castro Antonia Ferreiry, epizod Luzytan Luisa de Camõesa, Martwa królowa Henry'ego de Montherlanta), natomiast grobowiec, jaki Dom Pedro kazał dla nie wybudować w Alcobaça, należy do arcydzieł sztuki rzeźbiarskiej.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
