Antonio Caso Andrade
70 lat temu, 6 marca 1946 roku zmarł w mieście Meksyk, w wieku 62 lat (ur. 19 XII 1883), Antonio Caso Andrade, filozof, poeta i pedagog; w 1906 roku założył, wraz z braćmi Pedro i Max Henríquez Ureña oraz innymi młodymi intelektualistami modernistyczny przegląd Savia Moderna [„Wiedza Współczesna”], zaś w 1909, wraz z José Vasconcelosem (1882-1959), założył Ateneo de la Juventud [„Ateneum Młodzieży”], gdzie wygłosił cykl konferencji będących druzgocącą krytyką pozytywizmu, stanowiącego oficjalną ideologię meksykańskiego państwa liberalnego i podstawę jego systemu edukacyjnego w epoce porfiriato (tj. długoletnich rządów prezydenta Porfiria Diaza); w tym samym roku został dyrektorem Krajowej Szkoły Przygotowawczej (pedagogicznej), a rok później sekretarzem Meksykańskiego Autonomicznego Uniwersytetu Narodowego (UNAM); jako bezkompromisowy obrońca autonomii uniwersyteckiej (petycja sygnowana przez niego oraz M. Gomeza Morina, A. Castro Leala, V. Lombardo Toledano i in., została odrzucona jako „reakcyjna” i „pretendująca do stworzenia państwa wewnątrz innego państw”) został bezprawnie usunięty przez rząd rewolucyjny z funkcji rektora UNAM, zaledwie cztery dni po wyborze w maju 1920 roku, lecz ponownie został rektorem tej uczelni w grudniu 1921 i pozostał nim do sierpnia 1923; w latach 1930-32 był również dziekanem Wydziału Filozofii i Literatury; w styczniu 1921 został wybrany do Meksykańskiej Akademii Literatury (AML); w 1943 został współzałożycielem Kolegium Narodowego; określał się jako chrześcijanin bezwyznaniowy (cristiano no denominacional), czyli niezwiązany z żadną konkretną denominację wyznaniową, oraz jako filozof chrześcijański, na którego filozofię ma wpływ wiara w ostateczny autorytet moralny Jezusa Chrystusa i Ewangelistów, acz zwracający się ku temu, co duchowe, w różnych tradycjach (B. Pascal, L. Tołstoj, H. Bergson, A. Schopenhauer); krytykę pozytywizmu rozciągał na skrajną postać liberalizmu, czyli meksykański jakobinizm, oskarżając obie te ideologie hegemoniczne o ignorowanie rzeczywistości duchowej i moralnej narodu meksykańskiego, tj. katolicyzmu; był również pionierem badań nad filozofią „tego, co meksykańskie”, wskazując jako główny problem ideologii narodowej brak jedności rasowej, kulturowej i społecznej Meksykanów; w ostatniej fazie twórczości znajdował się pod wpływem fenomenologii i filozofii wartości (E. Husserl, M. Scheler, M. Heidegger); był doktorem h.c. uniwersytetów w Hawanie, Limie, Gwatemali, Buenos Aires i Rio de Janeiro oraz kawalerem francuskiej Legii Honorowej, peruwiańskiego Krzyża Wielkiego Orderu Słońca, chilijskiego Krzyża Zasługi I klasy; w 1963 jego doczesne szczątki zostały złożone w Rotundzie Osób Znamienitych; jego młodszy brat – sławny archeolog (badacz kultur prekolumbijskich) Alfonso Caso Andrade (1896-1970) również był rektorem UNAM i został pochowany w tym samym panteonie narodowym.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
