Karol VI Habsburg
275 lat temu, 20 października 1740 roku zmarł w Wiedniu, w wieku 55 lat (ur. 1 X 1685), Karol VI Habsburg [Karl VI. Franz Joseph Wenzel Balthazar Johann Anton Ignaz von Habsburg], cesarz rzymsko-niemiecki, król Węgier (jako Karol III) i Czech (jako Karol II) oraz arcyksiążę Austrii; drugi syn cesarza Leopolda II i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów; po wygaśnięciu (1700) hiszpańskiej linii Habsburgów zgłosił pretensje do koron hiszpańskich, co zapoczątkowało tzw. wojnę sukcesyjną pomiędzy Francją Ludwika XIV (którego wnuk ks. Filip Andegaweński, najbliższy krewny zmarłego Karola II, odziedziczył tron hiszpański na mocy Ley de Partidas Alfonsa X Mądrego) a Austrią i jej sojusznikami (Anglia, Holandia, Portugalia, Sabaudia, Prusy), popierającymi jego pretensje; w trwającej 13 lat wojnie, udało mu się dwukrotnie (1704, 1710), lecz szersze poparcie zyskał jedynie w Katalonii (w Koronie Aragonu, której częścią było Księstwo Katalonii, przed unią z Kastylią obowiązywało prawo semisalickie, działające na jego korzyść); ponieważ po śmierci swego starszego brata Józefa I został cesarzem, dotychczasowi sojusznicy wycofali swoje dlań poparcie i zawarli z Francją oraz Hiszpanią pokój w Utrechcie (1713), co ostatecznie zmusiło Karola również do rezygnacji ze swoich pretensji i zawarcia z Francją pokoju w Rastatt (1714), w zamian za co otrzymał Mediolan i Neapol, acz Filipa V Hiszpańskiego uznał dopiero w 1720, zyskując przy okazji Sycylię; zdobyczy na południu Włoch musiał się jednak wyrzec na rzecz Burbonów po klęsce w wojnie sukcesyjnej polskiej (1733-36), zatrzymując jedynie Lombardię oraz zyskując Toskanię i Parmę; jego panowanie w krajach odziedziczonych przyniosło ograniczenie swobód węgierskich (mimo tego monarchia habsburska pozostała tradycyjną monarchią stanową) oraz sukcesy w wojnach z Turcją, zawdzięczane militarnemu talentowi księcia Eugeniusza Sabaudzkiego: spod panowania otttomańskiego uwolnione zostały północna Serbia z Belgradem, Banat i Mała Wołoszczyzna (zdobycze te zostały jednak utracone w 1739); u schyłku jego panowania pod berłem Domu Habsburskiego żyło 20 milionów ludzi różnych narodowości, a dwór Karola VI uchodził za najbardziej ceremonialny w Europie; Wiedeń stał się również światową stolicą późnego baroku w sztuce sakralnej i świeckiej; cesarz był podporą papiestwa i czynił kroki na rzecz wyparcia protestantyzmu z Rzeszy; na mocy wydanej przez niego w 1713 roku Sankcji Pragmatycznej wszystkie kraje dziedziczne Habsburgów – połączone odtąd unią realną, a nie tylko personalną – miały przypaść jego najstarszej córce.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
