Józef Maria Bocheński
8 lutego 1995 roku zmarł we Fryburgu (Szwajcaria), w wieku 92 lat, Józef Maria [właśc. Józef Franciszek Emanuel] Bocheński, h. Rawicz, imię zakonne Innocenty Maria OP, filozof, logik, historyk logiki, sowietolog i publicysta; starszy brat Aleksandra (1904-2001) i Adolfa (1909-1944) Bocheńskich oraz Olgi Zawadzkiej (1905-2008); ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej (8 Pułk Ułanów); studiował ekonomię na UJK i Uniwersytecie Poznańskim; jako prezes Organizacji Młodzieży Monarchistycznej walczył po stronie rządowej w maju 1926 roku; w tym samym roku wstąpił (za namową o. J. Woronieckiego OP) do seminarium duchownego, rok później do nowicjatu Zakonu Kaznodziejskiego św. Dominika, a w 1932 otrzymał święcenia kapłańskie; ukończył filozofię we Fryburgu (1931), a doktorat z teologii otrzymał w rzymskim Collegium Angelicum, gdzie w latach 1934-40 był profesorem logiki; dwukrotny (1932, 1934) uczestnik Międzynarodowych Kongresów Tomistycznych; założyciel i redaktor Polskiego Przegładu Tomistycznego (ukazał się tylko jeden numer w 1939), gdzie opublikował pierwszy (niepełny) polski przekład opusculum św. Tomasza o królowaniu; w 1938 habilitował się na UJ; w czasie II wojny światowej kapelan WP w 80. Pułku Piechoty (brał m.in. udział w bitwie pod Kockiem) oraz w II Korpusie (m.in. pod Monte Cassino); od 1945 profesor filozofii współczesnej na Uniwersytecie Fryburskim (w latach 1964-66 jego rektor); kierownik Instytutu Europy Wschodniej we Fryburgu, redaktor Studies in Soviet Thought i serii Sovietica; ekspert w postępowaniu delegalizacyjnym partii komunistycznej w RFN oraz wielu rządów w dziedzinie sowietologicznej; członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie oraz (od 1994) PAN; doktor h.c. pięciu uniwersytetów; w drugiej połowie XX wieku ewolucji uległo zarówno jego stanowisko filozoficzne (od tomizmu do filozofii analitycznej, gdyż filozofia syntetyczna jest już, jego zdaniem, niemożliwa z powodu niemożności ogarnięcia wszystkich danych dostarczanych przez nauki szczegółowe), jak ideowo-polityczne: przed wojną zwolennik i teoretyk nacjonalizmu oraz „monoideowego” państwa katolickiego, po wojnie uznał demokrację za jeden z filarów cywilizacji europejskiej (Manifest Demokratyczny); dokonał też kontrowersyjnego rozróżnienia pomiędzy „chrześcijańską bogobojnością” a „moralnością świata tego”, której naczelnym nakazem jest: „postępuj tak, abyś długo żył i dobrze ci się powodziło”; piętnował rozliczne „zabobony” (głównie „naukowe”, acz również na przykład humanizm i pacyfizm), których „najbogatszym zbiorem” jest marksizm-leninizm.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
