JAKUB II SPRAWIEDLIWY
10 sierpnia 1267 roku urodził się w Walencji JAKUB II SPRAWIEDLIWY [katal. Jaume el Just; kastyl. Jaime el Justo] z dynastii barcelońskiej, król Aragonii i Walencji oraz hr. Barcelony od 1291 do śmierci, nadto (jako Jakub I) król Sycylii w latach 1285-96, (jako Jakub III) król Majorki 1291-95 oraz król Sardynii i Korsyki 1324-27; był młodszym synem króla Aragonii – Piotra III Wielkiego oraz Konstancji, córki króla Sycylii Manfreda z dynastii Hohenstaufów; po śmierci ojca (1285) objął panowanie nad Sycylią (której namiestnikiem z ramienia ojca był już od 1282) i został ukoronowany w Palermo 2 II 1296, został jednak (wraz z dwoma bpami, którzy go ukoronowali) ekskomunikowany przez papieża Honoriusza IV, uważającego Sycylię (oraz Neapol) za swoje lenno, zresztą na podstawie testamentu Piotra III, który liczył na zdjęcie w ten sposób ekskomuniki z siebie, oraz popierającego Andegawenów; po niespodziewanej śmierci (1291) swojego starszego brata, władcy Krajów Korony Aragońskiej – Alfonsa III Szczodrego, przejął jego dziedzictwo i został ukoronowany 18 VI 1291; załagodził konflikt z Królestwem Kastylii, gdzie panowała wojna domowa, zawierając układ z królem Sanczem IV, przypieczętowany małżeństwem z jego córką (wówczas 8-letnią); 5 VI 1295 zawarł układ w Agnani z nowym papieżem – Bonifacym VIII oraz królami: Neapolu (Karolem II Kulawym), Francji (Filipem IV Pięknym) i Majorki (Jakubem II); na jego mocy zrzekł się na rzecz papieża Sycylii i zobowiązał się do pomocy w przywróceniu nad nią władzy Karolowi II oraz zwolnienia z niewoli jego trzech synów, a także przywrócenia swojemu stryjowi Jakubowi II prawa do Majorki, z zastrzeżeniem, że pozostanie ona lennem Aragonii; w zamian za to uzyskiwał zdjęcie ekskomuniki z niego i wszystkich jego krewnych oraz popierających go poddanych (Sycylijczyków), nabywał od papieża prawa do dwóch lenn papieskich: Sardynii i Korsyki, a także (teoretycznie, jak się okazało) do Montpellier i Rousillon; zgodnie z tą ugodą musiał później wystąpić zbrojnie przeciwko swojemu młodszemu bratu Fryderykowi, którego – nienawidzący Andegawenów – Sycylijczycy powołali na tron i ukoronowali jako Fryderyka III, jednak kolejny układ (w Caltabellotcie, 1302), ustalał kompromis, na mocy którego Fryderyk zachował dożywotnią władzę z tytułem króla Wyspy Sycylii, a po jego śmierci wyspa – pod formalną nazwą Królestwa Sycylii – miała powrócić pod panowanie Andegawenów; po anulowaniu (nieskonsumowanego) małżeństwa Jakuba z Izabelą kastylijską, doszło do ponownego konfliktu Aragonii z Kastylią i wmieszania się Jakuba w kastylijską wojnę domową, zakończonego dopiero układem z 1305 roku, na mocy którego większa część zajętej przez Aragonię Murcji wracała pod panowanie kastylijskie, ale jej północna część z miastem Alicante przechodziła pod panowanie aragońskie; pod naciskiem króla Francji Jakub przejął w 1307 posiadłości zakonu templariuszy na podległych sobie ziemiach, a w 1312 poddał się decyzji papieża Klemensa V o kasacie zakonu; w 1309 dokonał formalnego połączenia Aragonii, Walencji i Barcelony w jedną dziedziczną monarchię; w 1318 doprowadził do ustanowienia arcybiskupstwa w Saragossie, co uniezależniało Aragonię od podległości jej struktury eklezjalnej kastylijskiemu arcybiskupstwu w Toledo; w 1324 podjął, uwieńczoną powodzeniem w bitwie morskiej pod Locucisterną, wyprawę przeciwko Pizańczykom i Genueńczykom dla wyegzekwowania swoich praw do Sardynii (okupowanej przez Pizę) i Korsyki (okupowanej przez Genuę), nabytych układem w Agnani; zmarł w 1327 roku w Barcelonie; jego następcą został jego drugi syn – Alfons IV Łagodny.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
