MARIA TERESA
13 maja 1717 roku urodziła się w Wiedniu arcyksiężniczka Maria Teresa von Habsburg, zw. też Marią Teresą Austriacką, późniejsza (od 20 X 1740) królowa Węgier Maria II Teresa, królowa Czech i arcyksiężna Austrii oraz – od 13 września 1745 – (niekoronowana) cesarzowa de iure uxoris Świętego Cesarstwa Rzymskiego MARIA TERESA; córka cesarza rzymsko-niemieckiego Karola VI Habsburga oraz księżniczki Elżbiety Brunszwickiej; wskutek (zawartego w 1736) małżeństwa z księciem Lotaryngii Franciszkiem I Stefanem – późniejszym cesarzem rzymsko-niemieckim Franciszkiem I – zapoczątkowała Dom Habsbursko-Lotaryński (Habsburg-Lothringen); jej prawa do tronu (ale nie elekcyjnego tytułu cesarskiego) i dziedziczenia wszelkich posiadłości Habsburgów zabezpieczała sankcja pragmatyczna jej ojca z 19 IV 1713, lecz ich kwestionowanie doprowadziło do wojny o sukcesję austriacką (1741-48), wskutek której Austria utraciła na rzecz Prus Śląsk, zaś korona Świętego Cesarstwa przez trzy lata (1742-45) po raz ostatni w historii znalazła się we władaniu innego niż Habsurgowie Domu – Wittelsbachów, w osobie Karola VII Bawarskiego; do śmierci swego męża (18 VIII 1765), z którym miała 16 dzieci, w tym dwóch przyszłych cesarzy – Józefa II i Leopolda II oraz królową-małżonkę Francji – Marię Antoninę, współpanowała wraz z nim, sprawując jednak faktyczne rządy, później natomiast do funkcji koregenta podniosła starszego syna, starając się jednak hamować jego zapędy „reformatorskie” w duchu oświeceniowym; jej najbliższym współpracownikiem był kanclerz (od 1753) Wenzel Anton ks. von Kaunitz (1711-1794), będący głównym architektem historycznego „odwrócenia przymierzy” (renversement des alliances), kończącego dwuwiekową rywalizację Francji i Austrii oraz Burbonów i Habsburgów; przy jego pomocy zreformowała też administrację państwową (uchodzącą odtąd za najsprawniejszą w Europie) oraz Uniwersytet Wiedeński, utworzyła Akademię Wojskową, skodyfikowała – w duchu tradycyjnym – prawo karne (Constitutio Criminalis Theresiana), ograniczyła pańszczyznę chłopów; szanowała odrębność Węgier, natomiast ograniczała ją w stosunku do Czech; za jej panowania Wiedeń stał się główną po Paryżu stolicą kulturalną Europy; była osobą głęboko pobożną i władczynią prawdziwie chrześcijańską, acz swoje katolickie sumienie skalała udziałem w I rozbiorze Polski; zmarła w 1780 roku.
Profesor Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
